Εγχειρίδιο (μαχαίρι) από τάφο της περιοχής της αρχαίας Πραισού. Dagger from a tomb of ancient Praisos’ area

Κατά την τελευταία περίοδο της Υστεροελλαδικής και Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου εμφανίστηκε ένας νέος τύπος μαχαιριών. Η γενική μορφή και ο σχεδιασμός τους ήταν παρόμοιος με τα ξίφη τύπου NAUE II τα οποία ήταν επίσης πολύ δημοφιλή κατά την ίδια περίοδο. Κυρίως αυτά τα μαχαίρια ήταν κατασκευασμένα από σίδηρο και πιστοποιούνται τόσο στην ηπειρωτική Ελλάδα, όσο και στην Κρήτη και στα νησιά του Αιγαίου (The Greek Age of Bronze – Armour)

Ενδιαφέρον παράδειγμα σιδερένιου μαχαιριού τύπου Naue II έχουμε από την Πραισό που χρονολογείται γύρω στο 1000 π.Χ. (από τάφο)

 Από όλα τα χάλκινα μαχαίρια που έγιναν στην περιοχή του Αιγαίου, περίπου διακόσια έχουν διατηρηθεί μέχρι την εποχή μας σε μια σχεδόν ή λιγότερο καλή κατάσταση. Τα περισσότερα από αυτά τα υπό μελέτη μαχαίρια προέρχονται από τα νεκροταφεία και μόνο ένας μικρός αριθμός από οικισμούς ή κρυμμένους θησαυρούς. Καθώς οι τάφοι που περιέχουν μαχαίρια αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μικρό ποσοστό του συνολικού αριθμού των τάφων που είναι γνωστοί από τις περιόδους της εποχής του Χαλκού, «μπορεί να προταθεί ότι αυτά τα επιθετικά όπλα ανήκαν σε μεγάλο βαθμό σε λίγους πλούσιους και υψηλόβαθμους ανθρώπους».

Υπάρχει πάντα μια δύσκολη διαφορά μεταξύ των μικρών σπαθιών και των μαχαιριών, καθώς πιθανότατα εξυπηρετούσαν τον ίδιο σκοπό. Το κύριο κριτήριο που χρησιμοποιούν οι μελετητές είναι το μήκος αυτών των όπλων, αλλά δεν υπάρχει ακόμη γενική συμφωνία σχετικά με τη διαχωριστική γραμμή που χωρίζει τα μικρά σπαθιά από τα μαχαίρια. Επειδή ο αυθαίρετος διαχωρισμός των μικρών σπαθιών και των μαχαιριών λόγω του μήκους τους προκαλεί ανωμαλίες και σύγχυση, ορισμένοι μελετητές όπως ο Δρ. Θανάσης Ι. Παπαδόπουλος αποφάσισαν να εκλάβουν ως μαχαίρια όλα εκείνα τα όπλα των οποίων το γενικό περίγραμμα αντιστοιχεί στον βασικό, συνήθη τύπο των μαχαιριών, δίνοντας λιγότερη προσοχή στο μήκος τους, το οποίο ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν υπερβαίνει το μέγιστο τα 45 cm.

 The Naue II Sword by Brock Hoagland

Το Naue II, γνωστό και ως σπαθί με γροθιά ήταν ένα από τα μεγαλύτερης διάρκειας όλων των τύπων σπαθιών. Αρχικά εμφανίστηκε στην ύστερη εποχή του Χαλκού και διήρκεσε μέχρι την Εποχή του Σιδήρου, με διάρκεια 500-700 χρόνων, και κατασκευαζόταν και από τα δύο μέταλλα. Εμφανίστηκε στη Βόρεια Ιταλία ήδη από το 1450 π.Χ . Ήταν ένα ανθεκτικό σπαθί ενός στυλ γνωστού ως cut-and-thrust μαχαιριά και επίθεση κατάλληλο και για τα δύο, αν και ήταν σχεδιασμένο για να δώσει ισχυρό χτύπημα. Υπήρχαν σπαθιά μαχαιριάς και επίθεσης πριν από αυτό, αλλά μετά από περαιτέρω ανάπτυξη το Naue II εξαπλώθηκε ευρέως και αντικατέστησε άλλους τύπους σπαθιών. Διαδόθηκε πρώτα στην Κεντρική Ευρώπη, στη Σκανδιναβία και στις Βρετανικές Νήσους. Αλλά πήγε και προς την άλλη κατεύθυνση. Μέχρι το 1200 π.Χ. ή την εποχή της Καταστροφής που έπληξε τους μεγάλους πολιτισμούς της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (με εξαίρεση την Αίγυπτο) είχε εξαπλωθεί στην Ελλάδα, την Κρήτη, τα νησιά του Αιγαίου, το Λεβάντε, την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο. Ήταν πολύ δημοφιλές στην Ελλάδα και το Αιγαίο, αλλά στην Κεντρική Ευρώπη βρέθηκε ο μεγαλύτερος αριθμός - 38 χάλκινα από τον ελληνικό κόσμο (συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου), πάνω από 100 από την Ιταλία και πάνω από 130 από την πρώην Γιουγκοσλαβία. (Σημείωση: Έχουν βρεθεί αναμφισβήτητα από τότε που γράφτηκε η παρούσα αναφορά για αυτούς τους αριθμούς)
Σε όλες αυτές τις περιοχές ήταν το τυποποιημένο σπαθί μέχρι τον 7ο αι. π.Χ. με το σίδερο να αντικαθιστά το χαλκό αλλά να εξακολουθεί να έχει το ίδιο βασικό σχέδιο.

Τι μέτρησε για τη δημοτικότητά του; Πρώτα απ 'όλα, ήταν ένα θαυμάσιο όπλο πολύ κατάλληλο για τις τακτικές μάχες που επικρατούσαν κατά τη διάρκεια των αιώνων χρήσης του. Ήταν μεγαλύτερο από ότι πολλά από τα ξίφη που αντικατέστησε (τύποι σπαθιών στις γειτονικές περιοχές της ανατολικής Μεσογείου είχαν αναπτυχθεί αρκετά σύντομα εκείνη την εποχή). Πολλά από τα ξίφη που αντικατέστησε θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για μαχαίρωμα ή κόψιμο αλλά όχι και για τα δύο. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ήταν ένα ανθεκτικό όπλο, το οποίο θα μπορούσε να αντέξει σε σκληρή χρήση στο πεδίο της μάχης χωρίς να αποτύχει ο χρήστης του. Και είναι πιθανό οι βόρειοι «βάρβαροι» μισθοφόροι που υπηρετούσαν στους στρατούς των πολιτισμών της ανατολικής Μεσογείου να έφεραν μαζί τους το όπλο που γνώριζαν. Ωστόσο, έπρεπε να είναι ανώτερο από εκείνα που αντιμετώπισε ή δεν θα τα είχε αντικαταστήσει και παραμείνει σε χρήση για τόσο πολύ καιρό. Έχουν βρεθεί αρκετά από τον ελληνικό κόσμο για να υποθέσουμε ότι ορισμένα πρέπει να είχαν γίνει τοπικά και δεν ήταν εισαγωγές.

 Με μια ασφαλή λαβή και μια μακρά λεπίδα ένας πολεμιστής θα μπορούσε να δώσει ένα καταστροφικό χτύπημα εναντίον ενός αντιπάλου και το Naue II χρησιμοποιήθηκε πιθανότατα πιο συχνά με αυτόν τον τρόπο
Δεδομένου ότι το Naue II είχε απήχηση για 700 χρόνια, πρώτα χάλκινο και στη συνέχεια σιδερένιο, ίσως είμαστε σίγουροι ότι σπάνια απoγοήτευσε τους κατόχους του στο πεδίο της μάχης. Και αυτή είναι η τελική δοκιμή οποιουδήποτε όπλου. Ένα σπαθί που είχε απήχηση για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα πρέπει να θεωρούνταν αρκετά επιτυχημένο

 Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω ότι: «μπορεί να προταθεί ότι αυτά τα επιθετικά όπλα ανήκαν σε μεγάλο βαθμό σε λίγους πλούσιους και υψηλόβαθμους ανθρώπους». λογικά το μαχαίρι της Πραισού θα ανήκε σε κάποιο υψηλόβαθμο . Τότε βέβαια δεν είχε δημιουργηθεί η πόλη της Πραισού και προφανώς δεν υπήρχε τοπικό εργαστήριο άρα ήταν εισαγωγής

DAGGERS NAUE II TYPE During the very end period of the Late Helladic and Early Iron Age a new type of daggers appeared. The general shape and design of these daggers was similar to the NAUE II swords which were also very popular during the same period. Mostly these daggers were made of iron and are attested both in Greece mainland, Crete and Aegean islands.

Interesting example of iron dagger Naue II Type from Praisos dated around 1000 BC

Of all the bronze daggers made in the Aegean area about two hundred have survived down to our times in a more or less good condition. Most of these daggers under study come from cemeteries, and only a small number from settlements or hoards. As the tombs containing daggers represent only a small percentage of the total number of tombs known from the Bronze Age periods, it might be suggested that this thrusting weapons was largely owned by few rich and high ranking people.

There is always a difficult in distinguishing between short swords (dirks) and daggers, since most probably they served the same purpose. The main and criterion used by the scholars is the length of these weapons, but there is still no general agreement about the dividing line separating short swords from daggers. Because the arbitrary division of short swords (dirks) and daggers on the basis of their length produce anomalies and confusion, some scholars like Dr. Thanasis J. Papadopoulos have decided to take as daggers all those weapons whose general outline corresponds to the basic, standard type of daggers, paying less attention to their length, which however in no case exceed a maximum of 45 cm.

One of the longest lasting of all sword types was the Naue II, also known as the grip-tongue sword. First appearing in the late Bronze Age it lasted well into the Iron Age, a span of 500-700 years, and was made in both metals.  As early as 1450 BCE (high chronology; for low chronology reduce Bronze Age dates by 200-250 years) in northern Italy smiths came up with an early type of a sword now known as the Naue II. This was a sturdy sword of a style known as cut-and-thrust being suited for both, although the Naue II was more designed for delivering a powerful slash. There were cut-and-thrust swords before this, but after further development the Naue II spread widely and replaced other swords types. It spread first into central Europe, Scandinavia and the British Isles. But it also went in the other direction. By 1200 BCE or around the time of the Catastrophe that befell the great Late Bronze Age civilizations (with the exception of Egypt) it had spread to Greece, Crete, the Aegean Islands, the Levant, Palestine and Egypt. It was quite popular in Greece and the Aegean, but it is in Central Europe that the greatest number has been found—38 bronze ones from the Greek world (including Cyprus), over 100 from Italy and over 130 from the former Yugoslavia. (Note: More have undoubtedly been found since my reference for these numbers was written.) In all these areas it was the standard sword until the 7th C. BCE with iron replacing bronze, but still the same basic design.

What accounts for its popularity? First and foremost, it was a superb weapon well suited for the battle tactics prevailing during its centuries of use. It was longer than many of the swords it replaced (sword types in the lands bordering the eastern Mediterranean had grown quite short by that time) and there is an inherent advantage in having a longer reach, within practical limits. Many of the swords it replaced could be used for stabbing or slashing, but not both. As mentioned previously it was a sturdy weapon, one that would stand up to hard use on the battlefield without failing its user. And it is possible that northern “barbarian” mercenaries serving in the armies of the eastern Mediterranean civilizations brought with them the weapon they knew. However, it had to be superior to the ones it encountered or it would not have replaced them and remained in use for so long. Enough have been found from the Greek world to assume that some must have been made locally and were not imports.

Since the Naue II was carried for as much as 700 years, first in bronze and then in iron, we may be sure it rarely failed its owners on the battlefield. And that is the ultimate test of any weapon. A sword that was carried for such a long time has to be considered a remarkable success.

Considering the above: « it might be suggested that this thrusting weapons was largely owned by few rich and high ranking people» the dagger of Praisos  was owned by rich and high ranking man. Then, of course, the city of Praisos had not been established and apparently there was no local laboratory, so the dagger was maybe imported

Η  εξάπλωση των σπαθιών Naue II.  Οι κουκκίδες αντιπροσωπεύουν ένα ή περισσότερα ευρήματα. Density of Naue II swords. The dots represent one or more Naue II finds