Η Πραισός και η περιοχή της. Praesos and it;s area



Στο κέντρο της χερσονήσου της Σητείας ανάμεσα στις κοιλάδες που σχηματίζουν οι δυο βραχίονες του ποταμού που στην αρχαιότητα λεγόταν Δίδυμος ή Στόμιος βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Πραισού πρωτεύουσας των Ετεοκρητών και η περιοχή με τους οικισμούς που μέχρι πρόσφατα αποτελούσαν την κοινότητα Πραισού δηλαδή τα χωριά Βαβέλοι (σήμερα Νέα Πραισός) Κανένες (σήμερα Άγιος Σπυρίδωνας) τα ερημωμένα πρόσφατα χωριά Καλαμαύκι και Παντέλι και τα ερειπωμένα από παλιά Πρασοί (ερήμωσε γύρω στο 1651) και το μετόχι Πετρούνια (ερημωμένο κάποια εποχή από τη χολέρα).





Η Ελληνιστική Πραισός καταστράφηκε γύρω στο 145 π. Χ. «Κατέσκαψαν δ’ Ιεραπύτνιοι Πραισόν» λέει ο Στράβων.
Η καταστροφή της δεν σήμανε το τέλος του αρχαίου κόσμου και του πολιτισμού στην περιοχή μας όπου η ζωή συνεχίστηκε όπως δείχνουν όχι μόνο διάφορα ίχνη από την επόμενη ιστορική περίοδο εκείνη της Ρωμαϊκής κυριαρχίας, αλλά και η συνέχιση του ονόματος της μέσα από το ερημωμένο σήμερα χωριό Πρασοί που βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου της Α Ακρόπολης που και αυτός μέχρι σήμερα ακούγεται ως Πρασοκέφαλο δηλαδή λόφος των Πρασών.
Δεν γνωρίζουμε πολλά για την Βυζαντινή περίοδο και την αραβοκρατία. Το χωριό Κανένες θεωρείται ότι ιδρύθηκε από Βυζαντινό εξόριστο ευγενή ή στρατηγό.
Η Ενετοκρατία στην Κρήτη ξεκίνησε από το 1212 και γύρω στο 1645 η περιοχή μας άρχισε να υποδουλώνεται σταδιακά στους Τούρκους. Για την Ενετοκρατία έχουμε μαρτυρίες από αρκετές πηγές και μνημεία που έμειναν στην περιοχή κυρίως εκκλησίες. Με την εισβολή των Τούρκων καταστράφηκε ολοσχερώς το χωριό Πρασοί και μισοερημώθηκαν τα άλλα. Οι Βαβέλοι και το Καλαμαύκι σταδιακά μετατράπηκαν σε αμιγώς Οθωμανικά χωριά, όχι όμως και ο Κανένες που έμεινε προπύργιο του Χριστιανισμού. Ο μικρός οικισμός Παντέλι έχει μια παρουσία από τον 14ο αιώνα. Η Τουρκοκρατία ήταν οδυνηρή για τους κατοίκους που μπόρεσαν να απαλλαγούν από την τυραννία αρχές του 20ου αιώνα. Από τότε ξαναζωντάνεψαν οι οικισμοί για να οδηγηθούν στον μαρασμό με το κύμα της αστυφιλίας των τελευταίων δεκαετιών.

Ένας τεράστιος πλούτος από ιστορικές μνήμες, παραδόσεις, ήθη, έθιμα αλλά και τεκμήρια του λαϊκού πολιτισμού χάνονται. Η Κιβωτός της Πραισού έχει συμβολικό χαρακτήρα. Σαν άλλος Νώε συγκεντρώνω εδώ και μια εικoσιπενταετία ότι μπορεί να σωθεί από τις κατακλυσμιαίες μεταβολές της εποχής μας

Έχω σχεδόν ολοκληρώσει την καταγραφή της τοπικής διαλέκτου, της ιστορίας διαχρονικά, λαογραφικού υλικού (θρύλους, παραδόσεις, δημοτική ποίηση και άλλα ). Επίσης έχω καταγράψει ένα μεγάλο μέρος της χλωρίδας (συνοδευόμενο από φωτογραφικό υλικό) και της πανίδας (ποιμενικά και άλλα) αλλά και τα τοπωνύμια προσπαθώντας να ανιχνεύσω τι κρύβεται πίσω τους. Οι ναοί με τους θρύλους τους αλλά και η ανίχνευση της ιστορίας τους είναι ένα άλλο κομμάτι που επεξεργάζομαι.
Πρόσφατα προχώρησα σε δοκιμαστική έκδοση μέρους του υλικού . Συγκεκριμένα εξέδωσα μέσω του Πολιτιστικού συλλόγου της Πραισού που έχει αναλάβει και την διακίνηση, τον Α τόμο της εργασίας μου : "Λαογραφικά από την περιοχή Πραισού Σητείας και ιστορίες από την ευρύτερη περιφέρειά της" καθώς και το πόνημα
"Δημώδεις παραδόσεις, θρύλοι, ιστορίες, αρχαίοι μύθοι, παραμύθια από την περιοχή ΠΡΑΙΣΟΥ Σητείας και τη ευρύτερη περιφέρειά της"

Αν και απώτερος σκοπός μου είναι η έντυπη έκδοση και του λοιπού υλικού που έχω συλλέξει, το διαδίκτυο είναι ένας τόπος που μπορεί να δώσει κανείς μια εικόνα του τόπου του. Ξεκίνησα με την πρόθεση να κάνω ένα ακόμη site σαν τα χιλιάδες άλλα. Στην πορεία όμως είδα ότι ήταν αρκετά γοητευτικό να δώσω αυτό που θέλω με ένα πιο ποιητικό και πρωτότυπο τρόπο. Να δώσω το ότι έχω συμπεριλάβει στην έννοια Πραισός δηλαδή την διαχρονική ιστορία, τις παιδικές μου μνήμες, την έμπνευση μου από το τοπίο, τις φαντασιώσεις μου, μέσα από ένα τρόπο όπου το όνειρο μπλέκεται με την πραγματικότητα και η φαντασία με την ποίηση. Έτσι παρ' όλες τις τεχνικές δυσχέρειες στον χειρισμό της επεξεργασίας των εικόνων νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να συνεχίσω έτσι ή και έτσι.
Το πέρασμα μου από την αγιογραφία έχει επηρεάσει την αισθητική μου (αδιαφορία για την προοπτική, πολλαπλά επίπεδα, το μεταφυσικό).
Χρησιμοποιώ στοιχεία που με γοητεύουν και αποδίδουν καλύτερα αυτά που θέλω να δώσω όπως από την Κλασσική τέχνη, τους Οριενταλιστές και Προραφαηλίτες ζωγράφους, και τελικά και κυρίως από το σουρεαλισμό που είναι πανταχού παρών, χωρίς να αποφεύγω όπου χρειάζεται την κλασσική παρουσίαση. Η ενσωμάτωση στοιχείων της λαϊκής τέχνης στις ταινίες του μεγάλου Γεωργιανού σκηνοθέτη Σεργκέι Παρατζάνωφ με έχει γοητεύσει αφάνταστα και σε πολλά ταμπλώ είμαι επηρεασμένος από την αισθητική του. Τα κολλάζ του Οδυσσέα Ελύτη επίσης είναι μια άλλη πηγή έμπνευσής μου.
Σε πολλές συνθέσεις για την αρχαία Πραισό χρησιμοποιώ αγάλματα και αγαλματίδια, θέλοντας να δείξω το πέτρωμα του χρόνου σαν να είναι οι φιγούρες πια απόμακρες και πετρωμένες. Στις πιό πολλές αναπαραστάσεις οι πρωταγωνιστές δείχνουν να ποζάρουν στον φακό σαν τις παλιές φωτογραφίες όταν όλη η οικογένεια στηνόταν απέναντι από αυτόν που την απεικόνιζε.
Η αποστασιοποίηση από τα γεγονότα μου δίνει την δυνατότητα της υπέρβασης κάνοντας τους πρωταγωνιστές να χάσουν την δραματικότητά τους και να μετατραπούν σε διακοσμητικές φιγούρες. Τη δυνατότητα μιάς εικαστικής αναπαράστασης τους, κάτι σαν τις πόζες σε συνθέσεις της Αρ Νουβώ.
Αλλά κυρίως όλα έχουν μια θεατρικότητα. Εμείς είμαστε οι θεατές μιας παράστασης και οι πρωταγωνιστές απευθύνονται σ' εμάς.

Ερρίκος Πέτρου Σκουλούδης

In the center of Sitia’s peninsula between the valleys formed by the two branches of the river called in ancient times Didymos(Twin) or Stomios are the ruins of Praesos the ancient capital of Eteocretans and the area with the settlements which until recently were the community of Praisos : The villages Vaveli ( Today New Praisos) Kanenes ( today St. Spyridon), the recently desolated villages Kalamafki and Pandeli and the ruinous now village of Prassi (abandoned around 1651) and the settlement Petrounia (once ravaged by cholera).

In Praisos area vast installment begins during the Middle Minoan period (2100-1650) when it appears to have built most of the megalithic structures, and since then we have a continuous habitation.
The city of Praisos was founded around 1100 BC and coincides with the Dorian invasion and had a continuous life for about 1000 years. Praisos was the capital of Eteocretans the pure descendants of the Minoans who were gradually joined the Mycenians and later were repulsed eastwards by the Dorian conquerors. The city was spread over three hills or Acropolis .
In the city remained a language written in the Ionic alphabet that of Eteocretans still a mystery for linguists. The period of greater prosperity was during classical and early Hellenistic times when we have like other cities of Crete, Doric institutions.

Hellenistic Praisos was destroyed around 145 BC by Ierapytnians .

Life continued in the village known until today as Prassi located at the foot of the main Acropolis

We do not know many things about the Byzantine period and the Arab occupation. The village Kanenes was found according to the legend by a Byzantine exiled nobleman or General with the same name.
The Venetian period in Crete began in 1212 and around 1645 our region was gradually enslaved by ottomans. During the Venetian period many churches were built. With the invasion of the Turks the village Prassi was destroyed completely and other villages were devastated or lost the three quarters of their population. The remaining populations of Vaveli and Kalamafki gradually not standing the oppression were converted to islam but not Kanenes which remained a stronghold of Christianity. The small village of Pandeli has a presence since the 14th century. The ottoman period was painful for people who could be released in the early 20th century from it’s tyranny after many revolutions. After the liberation the setllements revived and the destroyed churches were reconstructed. The settlements were led to decline in recent decades because of the wave of urbanization.

A huge wealth of historical memories, traditions, customs and items of popular culture are lost. The Ark of Praisos is symbolic. Like other Noah i am gathering what can be saved from the cataclysmic changes of our time
I have almost completed recording the local dialect, local history through the ages, folk material (legends, traditions, folk poetry and more). I've also recorded a large part of the plants (with photos), the legends and history of the churches of the area etc. Recently i published with the help of the Cultural Association of Praisos the first two volumes of my work.
With this blog i have started presenting with a more poetic way the history and folklore of Praisos area and that of the greatest area of Sitia’s province. Exactly what i have included in the meaning Praisos and Sitia:Their history, my childhood memories, my inspiration from the landscape, my fantasies, through a way where the dream merge with reality and fiction with poetry.

My involvement with painting of byzantine icons and their style has influenced me (ignoring the prospectivity, multiple levels, metaphysical).
I use data that I love as from the classical art, the orientalists and Pre-Raphaelite painters, and finally and above all I am inspired by surrealism which is ubiquitous, but where necessary I don’t avoid the classic presentation. The incorporated elements of folk art in the films of the great Georgian director Sergei Parajanov fascinates me and in many panels influences my aesthetics. The collages of the great Greek poet and Nobel prize winner Odysseus Elytis is also another source of my inspiration.
In many of my compositions for ancient Praisos I use statues and figurines, wanting to show the petrifaction of time as if the figures are isolated and petrified. In most representations the actors seem to pose like in the old photos facing the camera.

The distance from the events gives me the possibility of an overrun by the protagonists who lose their drama and are turned into ornamental figures. The possibility of a pictorial representation, something like the poses in Art Nouveau.
But mainly all have a theatricality . We are the viewers of a performance and the actors are addressed to us.

Errikos Skouloudis


Τετάρτη 13 Μαρτίου 2019

Εγχειρίδιο (μαχαίρι) από τάφο της περιοχής της αρχαίας Πραισού. Dagger from a tomb of ancient Praisos’ area


Κατά την τελευταία περίοδο της Υστεροελλαδικής και Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου εμφανίστηκε ένας νέος τύπος μαχαιριών. Η γενική μορφή και ο σχεδιασμός τους ήταν παρόμοιος με τα ξίφη τύπου NAUE II τα οποία ήταν επίσης πολύ δημοφιλή κατά την ίδια περίοδο. Κυρίως αυτά τα μαχαίρια ήταν κατασκευασμένα από σίδηρο και πιστοποιούνται τόσο στην ηπειρωτική Ελλάδα, όσο και στην Κρήτη και στα νησιά του Αιγαίου (The Greek Age of Bronze – Armour)

Ενδιαφέρον παράδειγμα σιδερένιου μαχαιριού τύπου Naue II έχουμε από την Πραισό που χρονολογείται γύρω στο 1000 π.Χ. (από τάφο)

 Από όλα τα χάλκινα μαχαίρια που έγιναν στην περιοχή του Αιγαίου, περίπου διακόσια έχουν διατηρηθεί μέχρι την εποχή μας σε μια σχεδόν ή λιγότερο καλή κατάσταση. Τα περισσότερα από αυτά τα υπό μελέτη μαχαίρια προέρχονται από τα νεκροταφεία και μόνο ένας μικρός αριθμός από οικισμούς ή κρυμμένους θησαυρούς. Καθώς οι τάφοι που περιέχουν μαχαίρια αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μικρό ποσοστό του συνολικού αριθμού των τάφων που είναι γνωστοί από τις περιόδους της εποχής του Χαλκού, «μπορεί να προταθεί ότι αυτά τα επιθετικά όπλα ανήκαν σε μεγάλο βαθμό σε λίγους πλούσιους και υψηλόβαθμους ανθρώπους».

Υπάρχει πάντα μια δύσκολη διαφορά μεταξύ των μικρών σπαθιών και των μαχαιριών, καθώς πιθανότατα εξυπηρετούσαν τον ίδιο σκοπό. Το κύριο κριτήριο που χρησιμοποιούν οι μελετητές είναι το μήκος αυτών των όπλων, αλλά δεν υπάρχει ακόμη γενική συμφωνία σχετικά με τη διαχωριστική γραμμή που χωρίζει τα μικρά σπαθιά από τα μαχαίρια. Επειδή ο αυθαίρετος διαχωρισμός των μικρών σπαθιών και των μαχαιριών λόγω του μήκους τους προκαλεί ανωμαλίες και σύγχυση, ορισμένοι μελετητές όπως ο Δρ. Θανάσης Ι. Παπαδόπουλος αποφάσισαν να εκλάβουν ως μαχαίρια όλα εκείνα τα όπλα των οποίων το γενικό περίγραμμα αντιστοιχεί στον βασικό, συνήθη τύπο των μαχαιριών, δίνοντας λιγότερη προσοχή στο μήκος τους, το οποίο ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν υπερβαίνει το μέγιστο τα 45 cm.

 The Naue II Sword by Brock Hoagland

Το Naue II, γνωστό και ως σπαθί με γροθιά ήταν ένα από τα μεγαλύτερης διάρκειας όλων των τύπων σπαθιών. Αρχικά εμφανίστηκε στην ύστερη εποχή του Χαλκού και διήρκεσε μέχρι την Εποχή του Σιδήρου, με διάρκεια 500-700 χρόνων, και κατασκευαζόταν και από τα δύο μέταλλα. Εμφανίστηκε στη Βόρεια Ιταλία ήδη από το 1450 π.Χ . Ήταν ένα ανθεκτικό σπαθί ενός στυλ γνωστού ως cut-and-thrust μαχαιριά και επίθεση κατάλληλο και για τα δύο, αν και ήταν σχεδιασμένο για να δώσει ισχυρό χτύπημα. Υπήρχαν σπαθιά μαχαιριάς και επίθεσης πριν από αυτό, αλλά μετά από περαιτέρω ανάπτυξη το Naue II εξαπλώθηκε ευρέως και αντικατέστησε άλλους τύπους σπαθιών. Διαδόθηκε πρώτα στην Κεντρική Ευρώπη, στη Σκανδιναβία και στις Βρετανικές Νήσους. Αλλά πήγε και προς την άλλη κατεύθυνση. Μέχρι το 1200 π.Χ. ή την εποχή της Καταστροφής που έπληξε τους μεγάλους πολιτισμούς της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (με εξαίρεση την Αίγυπτο) είχε εξαπλωθεί στην Ελλάδα, την Κρήτη, τα νησιά του Αιγαίου, το Λεβάντε, την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο. Ήταν πολύ δημοφιλές στην Ελλάδα και το Αιγαίο, αλλά στην Κεντρική Ευρώπη βρέθηκε ο μεγαλύτερος αριθμός - 38 χάλκινα από τον ελληνικό κόσμο (συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου), πάνω από 100 από την Ιταλία και πάνω από 130 από την πρώην Γιουγκοσλαβία. (Σημείωση: Έχουν βρεθεί αναμφισβήτητα από τότε που γράφτηκε η παρούσα αναφορά για αυτούς τους αριθμούς)
Σε όλες αυτές τις περιοχές ήταν το τυποποιημένο σπαθί μέχρι τον 7ο αι. π.Χ. με το σίδερο να αντικαθιστά το χαλκό αλλά να εξακολουθεί να έχει το ίδιο βασικό σχέδιο.

Τι μέτρησε για τη δημοτικότητά του; Πρώτα απ 'όλα, ήταν ένα θαυμάσιο όπλο πολύ κατάλληλο για τις τακτικές μάχες που επικρατούσαν κατά τη διάρκεια των αιώνων χρήσης του. Ήταν μεγαλύτερο από ότι πολλά από τα ξίφη που αντικατέστησε (τύποι σπαθιών στις γειτονικές περιοχές της ανατολικής Μεσογείου είχαν αναπτυχθεί αρκετά σύντομα εκείνη την εποχή). Πολλά από τα ξίφη που αντικατέστησε θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για μαχαίρωμα ή κόψιμο αλλά όχι και για τα δύο. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ήταν ένα ανθεκτικό όπλο, το οποίο θα μπορούσε να αντέξει σε σκληρή χρήση στο πεδίο της μάχης χωρίς να αποτύχει ο χρήστης του. Και είναι πιθανό οι βόρειοι «βάρβαροι» μισθοφόροι που υπηρετούσαν στους στρατούς των πολιτισμών της ανατολικής Μεσογείου να έφεραν μαζί τους το όπλο που γνώριζαν. Ωστόσο, έπρεπε να είναι ανώτερο από εκείνα που αντιμετώπισε ή δεν θα τα είχε αντικαταστήσει και παραμείνει σε χρήση για τόσο πολύ καιρό. Έχουν βρεθεί αρκετά από τον ελληνικό κόσμο για να υποθέσουμε ότι ορισμένα πρέπει να είχαν γίνει τοπικά και δεν ήταν εισαγωγές.

 Με μια ασφαλή λαβή και μια μακρά λεπίδα ένας πολεμιστής θα μπορούσε να δώσει ένα καταστροφικό χτύπημα εναντίον ενός αντιπάλου και το Naue II χρησιμοποιήθηκε πιθανότατα πιο συχνά με αυτόν τον τρόπο
Δεδομένου ότι το Naue II είχε απήχηση για 700 χρόνια, πρώτα χάλκινο και στη συνέχεια σιδερένιο, ίσως είμαστε σίγουροι ότι σπάνια απoγοήτευσε τους κατόχους του στο πεδίο της μάχης. Και αυτή είναι η τελική δοκιμή οποιουδήποτε όπλου. Ένα σπαθί που είχε απήχηση για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα πρέπει να θεωρούνταν αρκετά επιτυχημένο

 Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω ότι: «μπορεί να προταθεί ότι αυτά τα επιθετικά όπλα ανήκαν σε μεγάλο βαθμό σε λίγους πλούσιους και υψηλόβαθμους ανθρώπους». λογικά το μαχαίρι της Πραισού θα ανήκε σε κάποιο υψηλόβαθμο . Τότε βέβαια δεν είχε δημιουργηθεί η πόλη της Πραισού και προφανώς δεν υπήρχε τοπικό εργαστήριο άρα ήταν εισαγωγής

DAGGERS NAUE II TYPE During the very end period of the Late Helladic and Early Iron Age a new type of daggers appeared. The general shape and design of these daggers was similar to the NAUE II swords which were also very popular during the same period. Mostly these daggers were made of iron and are attested both in Greece mainland, Crete and Aegean islands.
Interesting example of iron dagger Naue II Type from Praisos dated around 1000 BC
Of all the bronze daggers made in the Aegean area about two hundred have survived down to our times in a more or less good condition. Most of these daggers under study come from cemeteries, and only a small number from settlements or hoards. As the tombs containing daggers represent only a small percentage of the total number of tombs known from the Bronze Age periods, it might be suggested that this thrusting weapons was largely owned by few rich and high ranking people.
There is always a difficult in distinguishing between short swords (dirks) and daggers, since most probably they served the same purpose. The main and criterion used by the scholars is the length of these weapons, but there is still no general agreement about the dividing line separating short swords from daggers. Because the arbitrary division of short swords (dirks) and daggers on the basis of their length produce anomalies and confusion, some scholars like Dr. Thanasis J. Papadopoulos have decided to take as daggers all those weapons whose general outline corresponds to the basic, standard type of daggers, paying less attention to their length, which however in no case exceed a maximum of 45 cm.

One of the longest lasting of all sword types was the Naue II, also known as the grip-tongue sword. First appearing in the late Bronze Age it lasted well into the Iron Age, a span of 500-700 years, and was made in both metals.  As early as 1450 BCE (high chronology; for low chronology reduce Bronze Age dates by 200-250 years) in northern Italy smiths came up with an early type of a sword now known as the Naue II. This was a sturdy sword of a style known as cut-and-thrust being suited for both, although the Naue II was more designed for delivering a powerful slash. There were cut-and-thrust swords before this, but after further development the Naue II spread widely and replaced other swords types. It spread first into central Europe, Scandinavia and the British Isles. But it also went in the other direction. By 1200 BCE or around the time of the Catastrophe that befell the great Late Bronze Age civilizations (with the exception of Egypt) it had spread to Greece, Crete, the Aegean Islands, the Levant, Palestine and Egypt. It was quite popular in Greece and the Aegean, but it is in Central Europe that the greatest number has been found—38 bronze ones from the Greek world (including Cyprus), over 100 from Italy and over 130 from the former Yugoslavia. (Note: More have undoubtedly been found since my reference for these numbers was written.) In all these areas it was the standard sword until the 7th C. BCE with iron replacing bronze, but still the same basic design.
What accounts for its popularity? First and foremost, it was a superb weapon well suited for the battle tactics prevailing during its centuries of use. It was longer than many of the swords it replaced (sword types in the lands bordering the eastern Mediterranean had grown quite short by that time) and there is an inherent advantage in having a longer reach, within practical limits. Many of the swords it replaced could be used for stabbing or slashing, but not both. As mentioned previously it was a sturdy weapon, one that would stand up to hard use on the battlefield without failing its user. And it is possible that northern “barbarian” mercenaries serving in the armies of the eastern Mediterranean civilizations brought with them the weapon they knew. However, it had to be superior to the ones it encountered or it would not have replaced them and remained in use for so long. Enough have been found from the Greek world to assume that some must have been made locally and were not imports.
Since the Naue II was carried for as much as 700 years, first in bronze and then in iron, we may be sure it rarely failed its owners on the battlefield. And that is the ultimate test of any weapon. A sword that was carried for such a long time has to be considered a remarkable success.
Considering the above: « it might be suggested that this thrusting weapons was largely owned by few rich and high ranking people» the dagger of Praisos  was owned by rich and high ranking man. Then, of course, the city of Praisos had not been established and apparently there was no local laboratory, so the dagger was maybe imported

Η  εξάπλωση των σπαθιών Naue II.  Οι κουκκίδες αντιπροσωπεύουν ένα ή περισσότερα ευρήματα. Density of Naue II swords. The dots represent one or more Naue II finds 




1 σχόλιο:

Αναγνώστες