Η Πραισός και η περιοχή της. Praesos and it;s area



Στο κέντρο της χερσονήσου της Σητείας ανάμεσα στις κοιλάδες που σχηματίζουν οι δυο βραχίονες του ποταμού που στην αρχαιότητα λεγόταν Δίδυμος ή Στόμιος βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Πραισού πρωτεύουσας των Ετεοκρητών και η περιοχή με τους οικισμούς που μέχρι πρόσφατα αποτελούσαν την κοινότητα Πραισού δηλαδή τα χωριά Βαβέλοι (σήμερα Νέα Πραισός) Κανένες (σήμερα Άγιος Σπυρίδωνας) τα ερημωμένα πρόσφατα χωριά Καλαμαύκι και Παντέλι και τα ερειπωμένα από παλιά Πρασοί (ερήμωσε γύρω στο 1651) και το μετόχι Πετρούνια (ερημωμένο κάποια εποχή από τη χολέρα).





Η Ελληνιστική Πραισός καταστράφηκε γύρω στο 145 π. Χ. «Κατέσκαψαν δ’ Ιεραπύτνιοι Πραισόν» λέει ο Στράβων.
Η καταστροφή της δεν σήμανε το τέλος του αρχαίου κόσμου και του πολιτισμού στην περιοχή μας όπου η ζωή συνεχίστηκε όπως δείχνουν όχι μόνο διάφορα ίχνη από την επόμενη ιστορική περίοδο εκείνη της Ρωμαϊκής κυριαρχίας, αλλά και η συνέχιση του ονόματος της μέσα από το ερημωμένο σήμερα χωριό Πρασοί που βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου της Α Ακρόπολης που και αυτός μέχρι σήμερα ακούγεται ως Πρασοκέφαλο δηλαδή λόφος των Πρασών.
Δεν γνωρίζουμε πολλά για την Βυζαντινή περίοδο και την αραβοκρατία. Το χωριό Κανένες θεωρείται ότι ιδρύθηκε από Βυζαντινό εξόριστο ευγενή ή στρατηγό.
Η Ενετοκρατία στην Κρήτη ξεκίνησε από το 1212 και γύρω στο 1645 η περιοχή μας άρχισε να υποδουλώνεται σταδιακά στους Τούρκους. Για την Ενετοκρατία έχουμε μαρτυρίες από αρκετές πηγές και μνημεία που έμειναν στην περιοχή κυρίως εκκλησίες. Με την εισβολή των Τούρκων καταστράφηκε ολοσχερώς το χωριό Πρασοί και μισοερημώθηκαν τα άλλα. Οι Βαβέλοι και το Καλαμαύκι σταδιακά μετατράπηκαν σε αμιγώς Οθωμανικά χωριά, όχι όμως και ο Κανένες που έμεινε προπύργιο του Χριστιανισμού. Ο μικρός οικισμός Παντέλι έχει μια παρουσία από τον 14ο αιώνα. Η Τουρκοκρατία ήταν οδυνηρή για τους κατοίκους που μπόρεσαν να απαλλαγούν από την τυραννία αρχές του 20ου αιώνα. Από τότε ξαναζωντάνεψαν οι οικισμοί για να οδηγηθούν στον μαρασμό με το κύμα της αστυφιλίας των τελευταίων δεκαετιών.

Ένας τεράστιος πλούτος από ιστορικές μνήμες, παραδόσεις, ήθη, έθιμα αλλά και τεκμήρια του λαϊκού πολιτισμού χάνονται. Η Κιβωτός της Πραισού έχει συμβολικό χαρακτήρα. Σαν άλλος Νώε συγκεντρώνω εδώ και μια εικoσιπενταετία ότι μπορεί να σωθεί από τις κατακλυσμιαίες μεταβολές της εποχής μας

Έχω σχεδόν ολοκληρώσει την καταγραφή της τοπικής διαλέκτου, της ιστορίας διαχρονικά, λαογραφικού υλικού (θρύλους, παραδόσεις, δημοτική ποίηση και άλλα ). Επίσης έχω καταγράψει ένα μεγάλο μέρος της χλωρίδας (συνοδευόμενο από φωτογραφικό υλικό) και της πανίδας (ποιμενικά και άλλα) αλλά και τα τοπωνύμια προσπαθώντας να ανιχνεύσω τι κρύβεται πίσω τους. Οι ναοί με τους θρύλους τους αλλά και η ανίχνευση της ιστορίας τους είναι ένα άλλο κομμάτι που επεξεργάζομαι.
Πρόσφατα προχώρησα σε δοκιμαστική έκδοση μέρους του υλικού . Συγκεκριμένα εξέδωσα μέσω του Πολιτιστικού συλλόγου της Πραισού που έχει αναλάβει και την διακίνηση, τον Α τόμο της εργασίας μου : "Λαογραφικά από την περιοχή Πραισού Σητείας και ιστορίες από την ευρύτερη περιφέρειά της" καθώς και το πόνημα
"Δημώδεις παραδόσεις, θρύλοι, ιστορίες, αρχαίοι μύθοι, παραμύθια από την περιοχή ΠΡΑΙΣΟΥ Σητείας και τη ευρύτερη περιφέρειά της"

Αν και απώτερος σκοπός μου είναι η έντυπη έκδοση και του λοιπού υλικού που έχω συλλέξει, το διαδίκτυο είναι ένας τόπος που μπορεί να δώσει κανείς μια εικόνα του τόπου του. Ξεκίνησα με την πρόθεση να κάνω ένα ακόμη site σαν τα χιλιάδες άλλα. Στην πορεία όμως είδα ότι ήταν αρκετά γοητευτικό να δώσω αυτό που θέλω με ένα πιο ποιητικό και πρωτότυπο τρόπο. Να δώσω το ότι έχω συμπεριλάβει στην έννοια Πραισός δηλαδή την διαχρονική ιστορία, τις παιδικές μου μνήμες, την έμπνευση μου από το τοπίο, τις φαντασιώσεις μου, μέσα από ένα τρόπο όπου το όνειρο μπλέκεται με την πραγματικότητα και η φαντασία με την ποίηση. Έτσι παρ' όλες τις τεχνικές δυσχέρειες στον χειρισμό της επεξεργασίας των εικόνων νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να συνεχίσω έτσι ή και έτσι.
Το πέρασμα μου από την αγιογραφία έχει επηρεάσει την αισθητική μου (αδιαφορία για την προοπτική, πολλαπλά επίπεδα, το μεταφυσικό).
Χρησιμοποιώ στοιχεία που με γοητεύουν και αποδίδουν καλύτερα αυτά που θέλω να δώσω όπως από την Κλασσική τέχνη, τους Οριενταλιστές και Προραφαηλίτες ζωγράφους, και τελικά και κυρίως από το σουρεαλισμό που είναι πανταχού παρών, χωρίς να αποφεύγω όπου χρειάζεται την κλασσική παρουσίαση. Η ενσωμάτωση στοιχείων της λαϊκής τέχνης στις ταινίες του μεγάλου Γεωργιανού σκηνοθέτη Σεργκέι Παρατζάνωφ με έχει γοητεύσει αφάνταστα και σε πολλά ταμπλώ είμαι επηρεασμένος από την αισθητική του. Τα κολλάζ του Οδυσσέα Ελύτη επίσης είναι μια άλλη πηγή έμπνευσής μου.
Σε πολλές συνθέσεις για την αρχαία Πραισό χρησιμοποιώ αγάλματα και αγαλματίδια, θέλοντας να δείξω το πέτρωμα του χρόνου σαν να είναι οι φιγούρες πια απόμακρες και πετρωμένες. Στις πιό πολλές αναπαραστάσεις οι πρωταγωνιστές δείχνουν να ποζάρουν στον φακό σαν τις παλιές φωτογραφίες όταν όλη η οικογένεια στηνόταν απέναντι από αυτόν που την απεικόνιζε.
Η αποστασιοποίηση από τα γεγονότα μου δίνει την δυνατότητα της υπέρβασης κάνοντας τους πρωταγωνιστές να χάσουν την δραματικότητά τους και να μετατραπούν σε διακοσμητικές φιγούρες. Τη δυνατότητα μιάς εικαστικής αναπαράστασης τους, κάτι σαν τις πόζες σε συνθέσεις της Αρ Νουβώ.
Αλλά κυρίως όλα έχουν μια θεατρικότητα. Εμείς είμαστε οι θεατές μιας παράστασης και οι πρωταγωνιστές απευθύνονται σ' εμάς.

Ερρίκος Πέτρου Σκουλούδης

In the center of Sitia’s peninsula between the valleys formed by the two branches of the river called in ancient times Didymos(Twin) or Stomios are the ruins of Praesos the ancient capital of Eteocretans and the area with the settlements which until recently were the community of Praisos : The villages Vaveli ( Today New Praisos) Kanenes ( today St. Spyridon), the recently desolated villages Kalamafki and Pandeli and the ruinous now village of Prassi (abandoned around 1651) and the settlement Petrounia (once ravaged by cholera).

In Praisos area vast installment begins during the Middle Minoan period (2100-1650) when it appears to have built most of the megalithic structures, and since then we have a continuous habitation.
The city of Praisos was founded around 1100 BC and coincides with the Dorian invasion and had a continuous life for about 1000 years. Praisos was the capital of Eteocretans the pure descendants of the Minoans who were gradually joined the Mycenians and later were repulsed eastwards by the Dorian conquerors. The city was spread over three hills or Acropolis .
In the city remained a language written in the Ionic alphabet that of Eteocretans still a mystery for linguists. The period of greater prosperity was during classical and early Hellenistic times when we have like other cities of Crete, Doric institutions.

Hellenistic Praisos was destroyed around 145 BC by Ierapytnians .

Life continued in the village known until today as Prassi located at the foot of the main Acropolis

We do not know many things about the Byzantine period and the Arab occupation. The village Kanenes was found according to the legend by a Byzantine exiled nobleman or General with the same name.
The Venetian period in Crete began in 1212 and around 1645 our region was gradually enslaved by ottomans. During the Venetian period many churches were built. With the invasion of the Turks the village Prassi was destroyed completely and other villages were devastated or lost the three quarters of their population. The remaining populations of Vaveli and Kalamafki gradually not standing the oppression were converted to islam but not Kanenes which remained a stronghold of Christianity. The small village of Pandeli has a presence since the 14th century. The ottoman period was painful for people who could be released in the early 20th century from it’s tyranny after many revolutions. After the liberation the setllements revived and the destroyed churches were reconstructed. The settlements were led to decline in recent decades because of the wave of urbanization.

A huge wealth of historical memories, traditions, customs and items of popular culture are lost. The Ark of Praisos is symbolic. Like other Noah i am gathering what can be saved from the cataclysmic changes of our time
I have almost completed recording the local dialect, local history through the ages, folk material (legends, traditions, folk poetry and more). I've also recorded a large part of the plants (with photos), the legends and history of the churches of the area etc. Recently i published with the help of the Cultural Association of Praisos the first two volumes of my work.
With this blog i have started presenting with a more poetic way the history and folklore of Praisos area and that of the greatest area of Sitia’s province. Exactly what i have included in the meaning Praisos and Sitia:Their history, my childhood memories, my inspiration from the landscape, my fantasies, through a way where the dream merge with reality and fiction with poetry.
My involvement with painting of byzantine icons and their style has influenced me (ignoring the prospectivity, multiple levels, metaphysical).
 I use data that I love as from the classical art, the orientalists and Pre-Raphaelite painters, and finally and above all I am inspired by surrealism which is ubiquitous, but where necessary I don’t avoid the classic presentation. The incorporated elements of folk art in the films of the great Georgian director Sergei Parajanov fascinates me and in many panels influences my aesthetics. The collages of the great Greek poet and Nobel prize winner Odysseus Elytis is also another source of my inspiration.
In many of my compositions for ancient Praisos I use statues and figurines, wanting to show the petrifaction of time as if the figures are isolated and petrified. In most representations the actors seem to pose like in the old photos facing the camera.

The distance from the events gives me the possibility of an overrun by the protagonists who lose their drama and are turned into ornamental figures. The possibility of a pictorial representation, something like the poses in Art Nouveau.
But mainly all have a theatricality . We are the viewers of a performance and the actors are addressed to us.

Errikos Skouloudis


Κυριακή, 16 Αυγούστου 2009

Περιοχή Πραισού . Ενετοκρατία . Praisos [Praesos ] area. Venetian period

Η Κρήτη ήταν υπό τους Ενετούς από το 1212-1669. Crete was under Venetians from 1212-1669.

1490. Ενετοκρατούμενος Κανένες. Ενετοί στρατιώτες μπροστά από τον ναό του Αγίου Γεωργίου . 1490. Venetian soldiers in front of the church of Saint George in the village Kanene.









Ενετοκρατούμενοι Βαβέλοι. Η Παναγία η Βαβελιανή υπό τη σκιά του λέοντα του Αγίου Μάρκου. The village Vaveli under the shadow of the lion of Saint Marcos


















Κρητοβενετοί στους Βαβέλους του 16ου αιώνα. Cretovenetians in Vaveli[16th century]



Nέοι της Ενετοκρατίας

Νέοι των χωριών Βαβέλοι και Πρασοί την εποχή της Ενετοκρατίας στην εκκλησία της Αγίας Μαρίνας ή οποία είναι πολύ πιθανό να βρίσκεται πίσω από τον αναφερόμενο σε έγγραφο του 1586 ώς ναό της Παναγίας Αρχιστρατήγου του Ευαγγελισμού
Young people from the villages Vaveli and Prassoi celebrating during the day of the Annunciation of Virgin. The depiction in front of Agia Marina is because there is grate possibility to identify this church with the referred in a document of 1586 as the holy Virgin of Annunciation.



Συνθέσεις με μοτίβο την είσοδο της Αγίας Μαρίνας.







H Κατερίνα Ντε Μέτζο στην οικία της στην Ετιά γύρω στο 1550 ,πριν το γάμο της με τον Γαβριήλ Γραδενίγο και την εγκατάστασή της στους Πρασσούς.
The Cretovenetian noble Katerina De Mezzo in her family house in Etia, before her settlement in Prassus after marrying the noble Gabriel Gradonigo around 1550


Στους Ενετικούς Πρασσούς . In the Cretovenetian village of Prassus

1575. Η ευγενής δεσποσύνη Ιζαμπέτα Γραδενίγο από το χωριό Πρασσούς προετοιμάζεται για τον γάμο της με τον ευγενή Μαρκαντώνιο Κορνάρο .
1575. Izabetta Gradenigo a Cretovenetian from the village Prassus is preparing for her marriage with the noble Mark Antonio Corner



Οι Σαλαμόνε ή Σολωμοί των χωριών μας και ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός. The Salamone family of our villages and Dionysios Solomos

Το όνομα Salamone ,Salamon ,Salomone παρουσιάζεται στην Κρήτη και συγκεκριμένα στον Χάνδακα από τον πρώτο κιόλα αιώνα της Ενετοκρατίας. Ήδη σε συμβόλαιο από το 1271 αναφέρεται ο Ιουδαίος γιος του ποτέ Sambat που φαίνεται ότι ήταν έμπορος και τοκογλύφος στον Χάντακα. Το Σαλομόνε είχε τη θέση επωνύμου γιατί οι Εβραίοι εκείνη την εποχή δεν είχαν οικογενειακά επώνυμα.Το κύριο όνομα έγινε επώνυμο και πιθανότατα είναι οι μετέπειτα Βενετσιάνικες και Κρητικές οικογένειες των Salοmone της Κρήτης να προέρχονται από τις Εβραϊκές οικογένειες που εκχριστιανίστηκαν για να αποκτήσουν δικαιώματα και αξιώματα. Ένα παρακλάδι τους εγκαταστάθηκε στην περιοχή της Σητείας .
Σε Ενετικό έγγραφο του 1370 οι Πρασοί αναφέρονται ως demi-cavalleria [ημι-ιπποτία] de Prassu που ανήκε στον Μάρκο Μουντάτσιο και στον Θωμά Σαλομόνε .
Σε έγγραφο από το 1386 εμφανίζεται ο Καβαλλάρος Marcus Salamone Μάρκος Σαλαμόνε να υποθηκεύει μια Καβαλλερία [Ιπποτία]του χωριού Κανένε.
Ολίγα έτη μετά έχουμε Σολωμούς στη διμάρτυρη εκκλησία του Α. Γεωργίου στη Βόιλα όπου υπάρχει τάφος με επιγραφή του 1510 κάποιου Σαλαμού που συμπεραίνεται ότι πρόκειται για οικογενειακό τάφο των Σαλαμών . Θεωρείται ότι την έκτισε ο ορθόδοξος πια Γεώργιος Σαλαμός που σιγά σιγά έγινε Σολομός .
Μέλη της οικογένειας που έχουν συγγενείς και περιουσία στη Βόιλα εμφανίζονται
αργότερα στους Βαβέλους.
Το 1582 όταν έγινε στον Χάνδακα η μόστρα [επιθεώρηση] του ιππικού της Σητείας και Γεράπετρας, παρουσιάστηκαν με τους ίππους τους και 3 Salamon [Σαλαμόνε ή Σολωμοί] από την περιοχή μας.
Ο Βαβελιανός φεουδάρχης Πέτρος Σαλαμόνε με τον πατέρα του Τζουάνε Σαλαμόνε και τον αδελφό του Μάρκο από τη Βόιλα. Αργότερα στην διαθήκη που συνέταξε το 1586 ο Πέτρος ζητά να τον θάψουν στην Παναγία των Βαβέλων όπου ήταν θαμμένος και ο πατέρας του.

Εδώ σε δυο φανταστικές απεικονίσεις του στους Βαβέλους. Στην πρώτη με τον αδελφό του Μάρκο σε άσκηση ετοιμότητας προετοιμαζόμενοι για τη Μόστρα.



Τα ονόματα των Σαλομόν Τζουάνε , Πιέρο και Μάρκο εναλλάσσονται στο οικογενειακό δέντρο των Σολωμών της Ζακύνθου από τους οποίους προέρχεται ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός .




Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Αναγνώστες