Ο Πώλ Φώρ ή Παύλος Φοράκης στην Πραισό. Paul Faure in Nea Praesos

Ο Παύλος Φοράκης στην Πραισό
Ο Πώλ Φώρ (Paul Faure)ήταν Γάλλος αρχαιολόγος ( 1916-2007) που σπούδασε στην Ecole Normale. Έγινε διδάκτορας και υφηγητής και από το 1967 καθηγητής του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας στο Πανεπιστήμιο ΙΙ του Κλερμόν Φεράν. Ήταν ειδικός στον τομέα της προϊστορικής αρχαιολογίας της Κρήτης και της Εγγύς Ανατολής. Διάφορα βιβλία του για την Κρήτη κυκλοφόρησαν και στα ελληνικά όπως : Η καθημερινή ζωή στην Κρήτη τη Μινωϊκή εποχή, ιερά σπήλαια της Κρήτης και άλλα.
Είχε δημοσιεύσει πάρα πολλές εργασίες και κυρίως για την Μινωική περίοδο. Είχε κάνει πολλές έρευνες στην Κρήτη κυρίως σε σπήλαια. Ως ο "Γάλλος σπηλαιολόγος" ήταν γνωστός στη Νέα Πραισό που επισκεπτόταν τακτικά ερευνώντας τα σπήλαιά της. Η λατρεία του για την Κρήτη στον πολιτισμό της οποίας αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του τον έκανε να αυτοαποκαλείται : Παύλος Φοράκης.

Η περιοχή μας λόγω του ότι ήταν το κέντρο των Ετεοκρητών δηλαδή των γνήσιων απογόνων των Μινωιτών που είχαν απομονωθεί εδώ μετά τις εισβολές των Μυκηναίων και τον Δωριέων, ήταν στο κέντρο του ενδιαφέροντος πολλών αρχαιολόγων από τα τέλη του 19ου αιώνα. Το μυστήριο του ναού του Δικταίου Διός που σύμφωνα με τους αρχαίους ερευνητές βρισκόταν στην Πραισό αλλά και το Δικταίον Άντρον το σπήλαιο της γέννησης του Δία που σύμφωνα πάλι με τους αρχαίους συγγραφείς βρισκόταν στα Σητειακά βουνά έκαναν τον Φώρ να έχει κέντρο έρευνάς του το χωριό της Νέας Πραισού όπου είχε έρθει πολλές φορές ανάμεσα στα χρόνια 1953-67 και φιλοξενήθηκε αυτός και η οικογένειά του, από τις οικογένειες του Γιάννη Μαυροματάκη και Μανώλη Γεωργ.Συκιανάκη. Αγάπησε το χωριό και τους φιλόξενους ανθρώπους του. Στις εξορμήσεις του έπαιρνε πολλούς από τα χωριά μας. Για πολλά χρόνια τον συνόδευε στις εξορμήσεις του το μέλος της σπηλαιολογικής εταιρίας διδάσκαλος Ιωάννης Τσιφετάκης.

Ένας από τους χώρους που εξερεύνησε και περιέγραψε ήταν το σπήλαιο στις Χελιδονιές ή Σκάλες, βόρεια και κάτω από την αρχαία Πραισό. Όπως αναφέρει (Ιερά σπήλαια της Κρήτης) :
Το σπήλαιο προφανώς χρησιμοποιήθηκε για τη λατρεία μιας γυναικείας θεότητας κάποιας νύμφης ή και της ίδιας της θεάς Άρτεμης που οι κάτοικοι της Πραισού τιμούσαν ιδιαίτερα από την μυκηναϊκή και μέχρι τα τέλη της γεωμετρικής εποχής (13ος -8ος αιών π.Χ.)
Η χρησιμοποίηση του άρχισε στα τέλη της μέσης Νεολιθικής εποχής ως κατοικία και πιθανώς στην ΜΜ ΙΙ απέκτησε χρήση λατρευτική διατηρώντας τη μορφή αυτή μέχρι το τέλος της ΥΜ ΙΙΙ .Από την αρχή της ΠΓ εποχής χρησιμοποιήθηκε ως χώρος ταφών.
Βρέθηκαν αγγεία και εργαλεία της μινωικής και γεωμετρικής εποχής ενώ οστά ανθρώπων και αγγεία της αρχαϊκής εποχής βρέθηκαν μαζί σε άλλο σημείο του.

Ο Γιάννης Μαυροματάκης θυμάται όταν τον πήγε στο σπήλαιο στις Χελιδονιές:
Επήγαμε να βρούμε το σπήλιο στις Χελιδονιές. Στσοι Πρασούς του έδειξα ένα σπήλιο. Μου λέει δεν είναι αυτό. Στσι Χελιδονιές που έχει κάτι μάντρες κάτι σπήλαια,μου λέει δεν είναι αυτό. Ξαναβγαίνουμε απάνω πιάνει τα χαρτιά του, και κοίταζε τους χάρτες του. Παίρνει δρόμο μια εκατοστή μέτρα δεξιά από τον κεντρικό δρόμο που κατεβαίναμε κάτω (παλιά από εκεί πηγαίνανε στο λιμάνι) και κατεβαίνει στο γύρο μέσα και βρίσκει το σπήλιο και μου κάνει σήμα να πάω να τον-ε δώ και κατέβηκε και πήε μέσα και γύρισε όξω και κρατούσε γαστράκια και τα φιλιούσε και ήλεγε αυτό το σπήλαιο εζητούσα, και εχτυπούσε τα χέρια ντου από τη χαρά ντου.
Είχε μια τρύπα σαν κώνο και του ’πα : Τι ήτανε αυτή και λέει ότι αυτή την είχανε για να ρίχνουνε νερό να δροσίζουνε το θεό ντως γιατί πιστεύανε ότι ο θεός ήτανε κάτω από κει.
Μετά πήγαμε στον Καψά (στο Λυβικό). Εκεί είναι μια τρύπα που τη λένε το Kαταφύγι και ξεπερνά λέει αυτή η τρύπα στο μοναστήρι (μονή Καψά). Και είπανε λέει πως εβάλανε ένα πετεινό από το μοναστήρι και βγήκε απάνω από το καταφύγι και ήκραξε.
Βρήκε πολλά που τα ’χανε μάντρες καμωμένα, με σταλακτίτες και αυτός τα φωτογράφιζε

Paul Faure was a French archaeologist (1916-2007) and graduated from Ecole Normale supérieure In 1967. He became professor of Greek language and civilization at the University Blaise Pascal at Clermont-Ferrand and Doctor Honoris Causa at the University of Athens. He was a specialist in prehistoric archeology of Crete and the Near East.Some of his books about Crete were published in greek language as: Daily life in Crete during the Minoan era, sacred caves in Crete etc .
He published many works and especially for the Minoan period. He had done many researches in Crete and especially in caves.As the “French spelaeologist ” was known in New Praisos which regularly visited, exploring it's caves. He loved Crete and for it’s civilization he devoted most of his life. That’s why he cretanized his name. He used to call himself : Pavlos Forakis.

The area of Praisos was the center of Eteocretans meaning the true descendants of the Minoans who were isolated here after the invasions of the Mycenaeans and the Dorians
That’s why, Praisos was at the centre of attention of many archaeologists since the late 19th century. The mystery of the temple of Diktean Zeus the centre of Zeus cult and that of the Dictean Cave,the cave of God Zeus nativity which both according to ancient writers were : At Praisos the first and in it’s larger area the second in Sitia’s mountains, were the reason that Faure made the village of Nea Praisos, the base of his explorations in the area. He was visiting the village many times from 1953-67, been hosted by John Mavromatakis and Emmanuel.G.Sykianakis families. He loved the village and its hospitable people. In his expeditions was accompanied by many people of the village but also from the other villages. For many years accompanied him during his explorations the member of the Hellenic Speleological Society, teacher John Tsifetakis

One of the sites he explored and described was the cave at Skales or Helidonies north and below the ancient Praisos.
As says in his book “Sacred caves of Crete” :

The cave was apparently used to worship a female deity or nymph or goddess Artemis who the people of Praisos highly honoured especially from the Mycenaean until the end of the Geometric period (13th-8th century BC)
The use began in the late middle Neolithic as a residence and possibly MM II until the end of LM III was used for religious purposes. From the beginning of the period ProtoGeometric served as burial space.
Pottery and tools of the Minoan and geometric eras were found and human bones and pottery of the Archaic period were found together in another site of the cave.

John Mavromatakis remembers when he took him to the cave in Skales or Helidonies:

We went to find the cave in Skales. In ancient Praisos area i showed him a cave. He told me that it was not what was looking for. The same happened when i showed him other caves. When we came over he was consulted his map. He entered a path and after one hundred meters to the right of the main road he found it. He came back holding small ceramic fragments kissing it and saying that this was the cave he wanted. He was applauding his hands from joy
Over the cave was a hole like a cone and i asked him what it was: He replied that they made this hole in order to cool their God because they believed that God was down there.
Then we went to Kapsas in the south coast of Sitia. There is a hole in a cave called Katafigi and people say that this hole has an outlet in the monastery
(Kapsas monastry). They said that they put a rooster from the monastery and came out from Katafygi and cried.
He found many caves there with stalactites converted to folds and he was photographing all

Ο Πωλ Φώρ αναχωρεί από την Νέα Πραισό. Τον αποχαιρετά ο Γιάννης Μαυροματάκης που τον συνόδευε στις εξερευνήσεις του στην περιοχή. Paul Faure's departure from Nea Praisos. Here with Yannis Mavromatakis who accompanied him during his expeditions in the area

Αφιέρωση του Παύλου Φοράκη στον Γιάννη Μαυροματάκη. Ηandwritten dedication of Paul Faure to Yiannis Mavromatakis

Η Νέα Πραισός και στο βάθος ο λόφος της αρχαίας Πραισού.Nea Praisos and far away the hill of ancient Praisos

Ο λόφος με το μεσαιωνικό εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία που είναι χτισμένο πάνω σε αρχαίο ιερό. Ο Πώλ Φώρ όπως άλλοι προγενέστεροι αρχαιολόγοι πίστευαν ότι εδώ ήταν το ιερό του Δικταίου Διός που αρκετοί αρχαίοι συγγραφείς τοποθετούσαν στην Πραισό. Αυτήν την άποψη δεν την ασπάζονται οι περισσότεροι αρχαιολόγοι που τοποθετούν τον ναό στο Παλαίκαστρο. Ο Φώρ ερεύνησε επίσης δυο περιοχές κοντά στο λόφο : τα σπήλαια στα Κυπιά και την τοποθεσία Του Δίγο το μνήμα (ο τάφος του Δία)

The hill with the medieval chapel of Prophet Helias which is built upon an ancient sanctuary.Paul Faure as other archaeologists before him believed that here was the Dictean temple of god Zeus wich according to ancient scholars was in Praisos. This is not accepted by the majority of archaeologists who place the temple at Palaikastron. Faure also explored two places near the hill: the caves of Kypia and the area called "To Digo to mnima" (the tomb of Zeus)

Το σπήλαιο του Χαυγά στην Νέα Πραισό. Ο Πώλ Φώρ έχοντας υπόψιν του ότι αρχαίοι συγγραφείς τοποθετούσαν το όρος Δίκτη που γενήθηκε ο θεός Δίας στην επαρχία Σητείας ερευνούσε για αποδεικτικά στοιχεία στα σπήλαια ανάμεσα σε Παλαίκαστρο και Πραισό. Ένα από τα σπήλαια που ερεύνησε ήταν αυτό στον Χαυγά.

The cave of Havgas near Nea Praisos. Paul Faure having in mind that the ancient scholars placed mount Dicti where god Zeus was born in Sitia's province, was searching for the caves of Dicteon Andron(cave)in a large area from Palaikastron to Praisos. Between them was Havgas cave.

Θραύσματα από γεωμετρικό αγγείο που βρέθηκε στο σπήλαιο στις Σκάλες ή Χελιδονιές στη βόρεια ρίζα του λόφου της Πραισού.
Fragments of a geometric vase found in the cave of Skales or Helidonies in the north foot of Praisos hill
Ideas from a drawing in R.C.Bosanquet :Excavations at Praesos[fig. 3] .BSA vol. VIII



Για τις συνθέσεις μου χρησιμοποίησα φωτογραφία του Φωρ από το site Clio

Στην προσπάθειά του να βρει στοιχεία για το Δικταίο Άντρο που οι αρχαίοι συγγραφείς τοποθετούσαν στην σημερινή επαρχία Σητείας ο Πώλ Φώρ ερεύνησε και διάφορους τοπικούς θρύλους στους οποίους πιθανώς υπήρχε ανάμνηση του σπηλαίου. Ένας από τους θρύλους που πίστευε ότι μπορεί να κρύβει κάτι ήταν και αυτός για το σπήλαιο του "Γιδάρη ο Λάκκος" που βρίσκεται στα βουνά της Σητείας στην περιφέρεια του χωριού Ρούσσα Εκκλησά.
Σύμφωνα με τοπικούς θρύλους :
Πρόβατα,αίγες, και ένα εξωκλήσι χάθηκαν μέσα σ’ αυτό. Το αποκαλούν «στοιχειωμένο σπήλαιο» .
Ένας μαύρος γάτης το φυλάσσει και δεν εμφανίζεται παρά μόνο όταν ανοίγει.Ο βοσκός που εμπόδισε το κοπάδι του να μπει μέσα το έχασε από τα μάτια του (το σπήλαιο) και δεν το ξαναβρήκε και ούτε καν τα σημάδια που άφησε στο χώμα, το σκούφο,τη μπαστούνα, και το μαντήλι του. Αυτό φυσικά είναι γεμάτο χρυσάφι. Όπως λέει ο Πώλ Φώρ που κατέγραψε την ιστορία : Μου αναφέρανε τα ονόματα από βοσκοπούλες που ορκιζόταν ότι είδανε το σπήλαιο μέσα από ένα άνοιγμα και πέθαναν .

In his attempt to find evidence for Dikteon Cave that ancient writers placed in the current region of Sitia P. Faure investigated and various local legends which may have been remembering the cave. One of the legends was that of the cave Gidari lakkos(the pit of the shepherd)located in the mountains of Sitia on the periphery of the village Roussa Ekklisa.
According to this legend:
Inside this cave were lost sheep, goats, and a chapel. They call it "the haunted cave."
A black cat guards it and does not appear except when it opens. A shepherd who prevented his flock to enter,lost the cave from his eyes and didn’t find it again. The same happened with the scars left on the ground, his cap, his stick, and scarf. This of course is full of gold. As says Paul Faure who recorded the legend : They mentioned the names of shepherdesses who swore they saw the cave through an opening and after they died

Σε μερικές συνθέσεις μου χρησιμοποίησα εικόνες από διάφορα άλλα σπήλαια της περιοχής. In some of my compositions i used photos from other caves of our area

Το  χαραγμένο Α άλφα στην είσοδο του σπηλαίου με το θησαυρό των Πραισίων.The engraved A alpha at the entrance of the cave with the treasures of Praisos.

Η αρχαία  Πραισός πολιορκήθηκε γύρω στο 145 π.Χ. από τους Ιεραπύτνιους και κατεστράφη ολοσχερώς. Στην περιοχή μας που βρίσκονται τα ερείπια της Πραισού υπάρχουν νεότεροι θρύλοι για  ένα σπήλαιο που οι Πραίσιοι  έκρυβαν ή έκρυψαν πριν την εισβολή των Ιεραπυτνίων τους θησαυρούς τους. Λέγονται  κυρίως για  ένα σπήλαιο που πιστεύεται ότι βρίσκεται στην περιοχή Κυπιά, αρχαιολογικό χώρο πάνω από το χωριό Καλαμαύκι και κοντά  στον λόφο του Προφήτη Ηλία που πολλοί όπως ο Φώρ τοποθετούσαν το ευρισκόμενο στην Πραισό (Στράβων κα.) ιερό του Δικταίου Διός.

Κάποιοι  από την περιοχή μας που συνόδεψαν μικροί τον Πώλ Φώρ στις εισόδους των διαφόρων σπηλαίων που εξερευνούσε ή είχαν ακούσει ιστορίες από συνοδούς του, ισχυρίζονται  πως έλεγε  : 

«Ότι  υπήρχε ένα σπήλαιο μεταξύ Πραισού και Κατσιδωνίου το πιθανότερο προς τη θέση Κουμιά ή Δίγο Μνήμα, το οποίο έφερε στην κορυφή της εισόδου του ένα σκαλισμένο Α. Εκεί  πρόλαβαν να  κρύψουν τους θησαυρούς τους οι Πραίσιοι  πριν φτάσουν και πολιορκήσουν την πόλη οι Ιεραπύτνιοι. Αυτό  το σπήλαιο δεν έχει βρεθεί μέχρι  σήμερα και το πιο πιθανό είναι να έχει κρυφτεί η είσοδος από καθίζηση ή ακόμη και να υπάρχει ένας πρίνος μπροστά όπου την έχει κρύψει και δεν φαίνεται τίποτα απολύτως». 

Αυτοί που μου τα ανέφεραν δεν ήξεραν από πού είχε αντλήσει αυτές τις πληροφορίες και επίσης δεν τον  είχαν ακούσει να δίνει κάποια ερμηνεία του τι συμβόλιζε αυτό το Άλφα. Βεβαιώνουν όμως ότι και άλλοι όπως ο πρακτικός αρχαιολόγος Μανόλης Φυγετάκης που συνόδευε και τον Φώρ και τους αρχαιολόγους Ν.Πλάτωνα και Δαβάρα και είχε ακούσει πολλές συζητήσεις αρχαιολόγων,  έλεγε το ίδιο.

Δεν γνωρίζω τι έλεγε  ή εννοούσε ο Φωρ και αν πράγματι τα λεγόμενα του έχουν μεταφερθεί σωστά και έτσι αναφέρω  τα πιο πάνω με μεγάλη επιφύλαξη.

Πάντως ενδιαφερόταν  για τους θρύλους των χωριών μας και προσπαθούσε να βρει αν πίσω από αυτούς υπήρχε απόηχος ιστοριών της αρχαιότητας. Παράδειγμα ο θρύλος για το σπήλαιο "Γιδάρη ο Λάκκος»  που πίστευε ότι πίσω από αυτόν μπορούσε να κρυβόταν η ανάμνηση του Δικταίου Άντρου που εξαφανίστηκε η είσοδός του πιθανώς από κατολίσθηση.Δεν είναι λοιπόν παράξενο  ο νεότερος θρύλος για τον θησαυρό των Πραισίων στα Κυπιά, αλλά και άλλοι θρύλοι για σπήλαια στην περιοχή  μας με κρυμμένους θησαυρούς που εμφανίζονται και εξαφανίζονται  να τον έκαναν να πιστέψει ότι πράγματι υπήρχε κρύπτη με το θησαυρό των Πραισίων. Αν πράγματι ισχυριζόταν κάτι τέτοιο θα πρέπει να είχε κάτι επί πλέον στο νου του  που  δεν το γνωρίζουμε.

Στη συνέχεια αναφέρω κάποιες σκέψεις μου για  μια πιθανή σχέση του Α με την Πραισό χωρίς να σημαίνει ότι μπορεί να ήταν ότι είχε κατά νουν ο Π. Φώρ:

Το  γράμμα Α πιστεύεται  ότι  προήλθε από το πρώτο σύμβολο του φοινικικού αλφαβήτου που έχει το σχήμα της κεφαλής του ταύρου και ονομαζόταν άλεφ, δηλαδή ταύρος αν και μερικοί επιστήμονες δεν αποκλείουν το φοινικικό αυτό σύμβολο να ήταν τύπος παλαιότερης  ελληνικής γραφής. 

Αν υπήρχε χαραγμένο στην είσοδο του σπηλαίου το Άλφα πιθανώς συμβόλιζε τον ταύρο- Δία  που ήταν η κύρια λατρευόμενη  θεότητα των Πραισίων. Ο Δίας μεταμορφωμένος σε ταύρο έφερε στην Κρήτη από την Φοινίκη την Ευρώπη. Το  σύμβολο μπορούσε να είχε χαραχτεί σαν προειδοποίηση στον κάθε ασεβή  ότι αν παραβίαζε τον χώρο που φυλούσε το άγρυπνο μάτι του προστάτη της Πραισού  πατέρα των θεών θα είχε να αντιμετωπίσει την οργή   του.

To A με μια διπλή οριζόντια γραμμή στην γραμμική Β που θεωρείται ελληνική γλώσσα και την οποία χρησιμοποιούσαν οι Μινωίτες μετά την κάθοδο των Μυκηναίων, προφέρεται ως Ε.

Οι Πραίσιοι ως Ετεοκρήτες δηλαδή απόγονοι των Μινωιτών είχαν διατηρήσει την γλώσσα των προγόνων τους όπως δείχνουν οι Ετεοκρητικές επιγραφές που βρέθηκαν στην πόλη αν και  είναι γραμμένες με  ελληνικό αλφάβητο. Ήταν άραγε το Α πάνω από την είσοδο της κρύπτης κάτι αντίστοιχο με το Ε  που βρισκόταν στον Ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς όπου τελούνταν η λατρεία του Ήλιου (ο Απόλλωνας ήταν θεός του Ήλιου.) και σαν σύμβολο σχετιζόταν με την Ηλιακή μυσταγωγία,  τη μύηση του ανθρώπου στο φως, με την αέναη σχέση του θεού με το φως, την τελείωση ;

Οι Πραίσιοι όπως γνωρίζουμε από την συμφωνία με τους Σταλήτες επισκεπτόταν το ιερό προσκύνημα των Δελφών. Ανάμεσα στους θεούς που ορκιζόταν ο κόσμος (αρχές) της Πραισού τον 4ο  αιώνα όπως φαίνεται σε  σχετικό ψήφισμα ήταν ο Πύθιος Απόλλωνας. Δαφνηφόρος Απόλλων αναπαριστάται σε νομίσματα της πόλης.

Ήταν το σπήλαιο όπου θα πρέπει να έκρυβαν από παλιά τους θησαυρούς τους οι Πραίσιοι παράλληλα ένα σπήλαιο μύησης στην μυστική γνώση ;  Ήταν σύμβολο του φωτός ; Χρυσός, λάμψη, φως ;   

Μήπως ανάμεσα στην κρυφή γνώση που είχε το  ιερατείο της Πραισού  ήταν και η διατήρηση της γραφής της γλώσσας των  Ετεοκρητών προγόνων τους (γραμμική Β) για ιερατική και  μόνο χρήση -αν και δεν έχουμε τέτοιες ενδείξεις- και  το σύμβολο της εισόδου  το  Α είναι παρμένο από αυτή την γλώσσα που προφερόταν σαν Ε ;

Απλά  έκανε κάποιες πρώτες σκέψεις για ένα θέμα που πιστεύω  ότι θα πρέπει  να μας απασχολήσει μελλοντικά.  

Ancient Praisos  was besieged and was completely destroyed, around 145 BC by  the city of Ierapytna.
In our area where are the ruins of  ancient Praisos,  are  legends for a cave, where  Praisians were storing their treasure or hid it before the invasion of Ierapytnians. Especially are referred to a cave that is believed to be in the area of Kypia  ,an archaeological site above the village Kalamafki and close to hill of Prophet Elias, where P.F  like others  placed the Dicrean  Zeus sanctuary which according to Strabo was at Praisos.
Paul Faure  knew the relevant legends of our villages. Some people  of our region who accompanied Paul Faure during his exploration in many caves confirm that they heard  him or heard from his attendants, to say :
 
"That among ancient Praisos and the village Katsidoni was a cave which brought on  the top of it’s entrance a carved A. There Praisians had time to hide their treasures before  the invasion and the besiege of the city by Ierapytnians. This cave has not been found so far and  it’s entrance more likely is hidden because of  sedimentation or even because of a  bush that closes it’s entrance "

Those who reported it, did not knew,  from where P.F.  had drawn this information, and also they had not heard him giving some interpretation of what Alpha symbolized. They argue however that others, as practical archaeologist Manolis Fygetakis who accompanied P.F. and the archaeologists N. Platon  and Davaras and had heard many discussions of archaeologists, was saying the same.

I do not know what Faure was saying or meant, and  if  his words were transmitted with precision, so I mention  the above quote with great caution.
However, he was  interested in the legends of our villages and tried to find if there were behind them echoes of ancient stories. Example the  legend for the cave "Gidari’s  pit". He believed that behind this legend maybe was hidden the echo of Diktean Cave that according to his thoughts was disappeared probably by a landslide. It is not unusual that, the legend of our villages  for the cave at Kypia, and some other legends too, about caves in our area with hidden treasures that appear and disappear, made  him believe that indeed there was a cache of  Praisos’ treasure. If he really asserted that,  must have had something else in mind which we do not know.

Here i mention some of my thoughts as a possible relationship of letter A with  Praisos, don’t meaning of course that these were what P. F. had in mind:
The letter A is believed to has it’s origin from the first symbol of the Phoenician alphabet which was in the shape of a bull's head and was  called alef, ie bull,  though some scientists do not exclude this Phoenician symbol to be a type of an older Greek script.

If a letter A was engraved at the entrance of the cave, probably it symbolized the bull-Zeus who was the main deity worshiped at Praisos. Zeus transformed himself into a bull and brought to Crete from Phoenicia, Europe. The symbol could have been engraved as a warning to all disrespectful people meaning that  if someone was violating this  area  that was guarded by the watchful eye of the patron of Praisians and  father of the gods,  he had to face his wrath.

Letter A with a  double  horizontal line, in linear B a Greek language which was used by the Minoans after the descent of the Mycenaeans, is pronounced E.

The Praisians as Eteocretans ie descendants of the Minoans,  had retained the language of their ancestors as evidenced by Eteocretan  inscriptions found in the city,  although are written in Greek alphabet. Was maybe the engraved  above the entrance of the crypt letter A,  something similar to E  in the Temple of Apollo at Delphi, where God was  worship as Sun and as a symbol was  associated with the solar ritual,  the initiation of man to light, and with  the eternal relationship of God with light, the  perfection of man ?

Praisians as we know from the agreement with Stalites, were visiting the sanctuary of Delphi. Among the gods that  Kosmos (authorities ) of Praisos invoked in vows  during  fourth century B.C was Pythios Apollo.
Daphnephoros Apollo is represented on coins of the city too .

Was the cave where Praisians maybe  were hiding from old times  their  treasures,  a cave of initiation too in a mystical knowledge? Was a symbol of light? Gold, luster, light?

Perhaps among the hidden knowledge  the priesthood of Praisos  had, was the  retention of writing of  the language of their Eteocretan ancestors (Linear B) for priestly use only, although we have no such evidence, and the symbol A  of the entrance, maybe was  taken from this language and was  pronounced as E.
 
Just i gave  some first thoughts on an issue that I think should concern us in the future.