Δικτυακός τόπος για την Πραισό επαρχίας Σητείας Κρήτης και την περιφέρειά της. Η γη των Ετεοκρητών στην ιστορία τη λαογραφία και τη φαντασία. Μια απόπειρα του Ερρίκου Σκουλούδη .
Praisos and its region. The land of Eteocretans in history,folklore and imagination.By Errikos Skouloudis (Erikpraisos)
Η Πραισός και η περιοχή της. Praesos and it;s area
Στο κέντρο της χερσονήσου της Σητείας ανάμεσα στις κοιλάδες που σχηματίζουν οι δυο βραχίονες του ποταμού που στην αρχαιότητα λεγόταν Δίδυμος ή Στόμιος βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Πραισού πρωτεύουσας των Ετεοκρητών και η περιοχή με τους οικισμούς που μέχρι πρόσφατα αποτελούσαν την κοινότητα Πραισού δηλαδή τα χωριά Βαβέλοι (σήμερα Νέα Πραισός) Κανένες (σήμερα Άγιος Σπυρίδωνας) τα ερημωμένα πρόσφατα χωριά Καλαμαύκι και Παντέλι και τα ερειπωμένα από παλιά Πρασοί (ερήμωσε γύρω στο 1651) και το μετόχι Πετρούνια (ερημωμένο κάποια εποχή από τη χολέρα).
Η Ελληνιστική Πραισός καταστράφηκε γύρω στο 145 π. Χ. «Κατέσκαψαν δ’ Ιεραπύτνιοι Πραισόν» λέει ο Στράβων.
Η καταστροφή της δεν σήμανε το τέλος του αρχαίου κόσμου και του πολιτισμού στην περιοχή μας όπου η ζωή συνεχίστηκε όπως δείχνουν όχι μόνο διάφορα ίχνη από την επόμενη ιστορική περίοδο εκείνη της Ρωμαϊκής κυριαρχίας, αλλά και η συνέχιση του ονόματος της μέσα από το ερημωμένο σήμερα χωριό Πρασοί που βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου της Α Ακρόπολης που και αυτός μέχρι σήμερα ακούγεται ως Πρασοκέφαλο δηλαδή λόφος των Πρασών.
Δεν γνωρίζουμε πολλά για την Βυζαντινή περίοδο και την αραβοκρατία. Το χωριό Κανένες θεωρείται ότι ιδρύθηκε από Βυζαντινό εξόριστο ευγενή ή στρατηγό.
Η Ενετοκρατία στην Κρήτη ξεκίνησε από το 1212 και γύρω στο 1645 η περιοχή μας άρχισε να υποδουλώνεται σταδιακά στους Τούρκους. Για την Ενετοκρατία έχουμε μαρτυρίες από αρκετές πηγές και μνημεία που έμειναν στην περιοχή κυρίως εκκλησίες. Με την εισβολή των Τούρκων καταστράφηκε ολοσχερώς το χωριό Πρασοί και μισοερημώθηκαν τα άλλα. Οι Βαβέλοι και το Καλαμαύκι σταδιακά μετατράπηκαν σε αμιγώς Οθωμανικά χωριά, όχι όμως και ο Κανένες που έμεινε προπύργιο του Χριστιανισμού. Ο μικρός οικισμός Παντέλι έχει μια παρουσία από τον 14ο αιώνα. Η Τουρκοκρατία ήταν οδυνηρή για τους κατοίκους που μπόρεσαν να απαλλαγούν από την τυραννία αρχές του 20ου αιώνα. Από τότε ξαναζωντάνεψαν οι οικισμοί για να οδηγηθούν στον μαρασμό με το κύμα της αστυφιλίας των τελευταίων δεκαετιών.
Ένας τεράστιος πλούτος από ιστορικές μνήμες, παραδόσεις, ήθη, έθιμα αλλά και τεκμήρια του λαϊκού πολιτισμού χάνονται. Η Κιβωτός της Πραισού έχει συμβολικό χαρακτήρα. Σαν άλλος Νώε συγκεντρώνω εδώ και μια εικoσιπενταετία ότι μπορεί να σωθεί από τις κατακλυσμιαίες μεταβολές της εποχής μας
Έχω σχεδόν ολοκληρώσει την καταγραφή της τοπικής διαλέκτου, της ιστορίας διαχρονικά, λαογραφικού υλικού (θρύλους, παραδόσεις, δημοτική ποίηση και άλλα ). Επίσης έχω καταγράψει ένα μεγάλο μέρος της χλωρίδας (συνοδευόμενο από φωτογραφικό υλικό) και της πανίδας (ποιμενικά και άλλα) αλλά και τα τοπωνύμια προσπαθώντας να ανιχνεύσω τι κρύβεται πίσω τους. Οι ναοί με τους θρύλους τους αλλά και η ανίχνευση της ιστορίας τους είναι ένα άλλο κομμάτι που επεξεργάζομαι.
Πρόσφατα προχώρησα σε δοκιμαστική έκδοση μέρους του υλικού . Συγκεκριμένα εξέδωσα μέσω του Πολιτιστικού συλλόγου της Πραισού που έχει αναλάβει και την διακίνηση, τον Α τόμο της εργασίας μου : "Λαογραφικά από την περιοχή Πραισού Σητείας και ιστορίες από την ευρύτερη περιφέρειά της" καθώς και το πόνημα
"Δημώδεις παραδόσεις, θρύλοι, ιστορίες, αρχαίοι μύθοι, παραμύθια από την περιοχή ΠΡΑΙΣΟΥ Σητείας και τη ευρύτερη περιφέρειά της"
Αν και απώτερος σκοπός μου είναι η έντυπη έκδοση και του λοιπού υλικού που έχω συλλέξει, το διαδίκτυο είναι ένας τόπος που μπορεί να δώσει κανείς μια εικόνα του τόπου του. Ξεκίνησα με την πρόθεση να κάνω ένα ακόμη site σαν τα χιλιάδες άλλα. Στην πορεία όμως είδα ότι ήταν αρκετά γοητευτικό να δώσω αυτό που θέλω με ένα πιο ποιητικό και πρωτότυπο τρόπο. Να δώσω το ότι έχω συμπεριλάβει στην έννοια Πραισός δηλαδή την διαχρονική ιστορία, τις παιδικές μου μνήμες, την έμπνευση μου από το τοπίο, τις φαντασιώσεις μου, μέσα από ένα τρόπο όπου το όνειρο μπλέκεται με την πραγματικότητα και η φαντασία με την ποίηση. Έτσι παρ' όλες τις τεχνικές δυσχέρειες στον χειρισμό της επεξεργασίας των εικόνων νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να συνεχίσω έτσι ή και έτσι.
Το πέρασμα μου από την αγιογραφία έχει επηρεάσει την αισθητική μου (αδιαφορία για την προοπτική, πολλαπλά επίπεδα, το μεταφυσικό).
Χρησιμοποιώ στοιχεία που με γοητεύουν και αποδίδουν καλύτερα αυτά που θέλω να δώσω όπως από την Κλασσική τέχνη, τους Οριενταλιστές και Προραφαηλίτες ζωγράφους, και τελικά και κυρίως από το σουρεαλισμό που είναι πανταχού παρών, χωρίς να αποφεύγω όπου χρειάζεται την κλασσική παρουσίαση. Η ενσωμάτωση στοιχείων της λαϊκής τέχνης στις ταινίες του μεγάλου Γεωργιανού σκηνοθέτη Σεργκέι Παρατζάνωφ με έχει γοητεύσει αφάνταστα και σε πολλά ταμπλώ είμαι επηρεασμένος από την αισθητική του. Τα κολλάζ του Οδυσσέα Ελύτη επίσης είναι μια άλλη πηγή έμπνευσής μου.
Σε πολλές συνθέσεις για την αρχαία Πραισό χρησιμοποιώ αγάλματα και αγαλματίδια, θέλοντας να δείξω το πέτρωμα του χρόνου σαν να είναι οι φιγούρες πια απόμακρες και πετρωμένες. Στις πιό πολλές αναπαραστάσεις οι πρωταγωνιστές δείχνουν να ποζάρουν στον φακό σαν τις παλιές φωτογραφίες όταν όλη η οικογένεια στηνόταν απέναντι από αυτόν που την απεικόνιζε.
Η αποστασιοποίηση από τα γεγονότα μου δίνει την δυνατότητα της υπέρβασης κάνοντας τους πρωταγωνιστές να χάσουν την δραματικότητά τους και να μετατραπούν σε διακοσμητικές φιγούρες. Τη δυνατότητα μιάς εικαστικής αναπαράστασης τους, κάτι σαν τις πόζες σε συνθέσεις της Αρ Νουβώ.
Αλλά κυρίως όλα έχουν μια θεατρικότητα. Εμείς είμαστε οι θεατές μιας παράστασης και οι πρωταγωνιστές απευθύνονται σ' εμάς.
Ερρίκος Πέτρου Σκουλούδης
In the center of Sitia’s peninsula between the valleys formed by the two branches of the river called in ancient times Didymos(Twin) or Stomios are the ruins of Praesos the ancient capital of Eteocretans and the area with the settlements which until recently were the community of Praisos : The villages Vaveli ( Today New Praisos) Kanenes ( today St. Spyridon), the recently desolated villages Kalamafki and Pandeli and the ruinous now village of Prassi (abandoned around 1651) and the settlement Petrounia (once ravaged by cholera).
In Praisos area vast installment begins during the Middle Minoan period (2100-1650) when it appears to have built most of the megalithic structures, and since then we have a continuous habitation.
The city of Praisos was founded around 1100 BC and coincides with the Dorian invasion and had a continuous life for about 1000 years. Praisos was the capital of Eteocretans the pure descendants of the Minoans who were gradually joined the Mycenians and later were repulsed eastwards by the Dorian conquerors. The city was spread over three hills or Acropolis .
In the city remained a language written in the Ionic alphabet that of Eteocretans still a mystery for linguists. The period of greater prosperity was during classical and early Hellenistic times when we have like other cities of Crete, Doric institutions.
Hellenistic Praisos was destroyed around 145 BC by Ierapytnians .
Life continued in the village known until today as Prassi located at the foot of the main Acropolis
We do not know many things about the Byzantine period and the Arab occupation. The village Kanenes was found according to the legend by a Byzantine exiled nobleman or General with the same name.
The Venetian period in Crete began in 1212 and around 1645 our region was gradually enslaved by ottomans. During the Venetian period many churches were built. With the invasion of the Turks the village Prassi was destroyed completely and other villages were devastated or lost the three quarters of their population. The remaining populations of Vaveli and Kalamafki gradually not standing the oppression were converted to islam but not Kanenes which remained a stronghold of Christianity. The small village of Pandeli has a presence since the 14th century. The ottoman period was painful for people who could be released in the early 20th century from it’s tyranny after many revolutions. After the liberation the setllements revived and the destroyed churches were reconstructed. The settlements were led to decline in recent decades because of the wave of urbanization.
A huge wealth of historical memories, traditions, customs and items of popular culture are lost. The Ark of Praisos is symbolic. Like other Noah i am gathering what can be saved from the cataclysmic changes of our time
I have almost completed recording the local dialect, local history through the ages, folk material (legends, traditions, folk poetry and more). I've also recorded a large part of the plants (with photos), the legends and history of the churches of the area etc. Recently i published with the help of the Cultural Association of Praisos the first two volumes of my work.
With this blog i have started presenting with a more poetic way the history and folklore of Praisos area and that of the greatest area of Sitia’s province. Exactly what i have included in the meaning Praisos and Sitia:Their history, my childhood memories, my inspiration from the landscape, my fantasies, through a way where the dream merge with reality and fiction with poetry.
My involvement with painting of byzantine icons and their style has influenced me (ignoring the prospectivity, multiple levels, metaphysical).
I use data that I love as from the classical art, the orientalists and Pre-Raphaelite painters, and finally and above all I am inspired by surrealism which is ubiquitous, but where necessary I don’t avoid the classic presentation. The incorporated elements of folk art in the films of the great Georgian director Sergei Parajanov fascinates me and in many panels influences my aesthetics. The collages of the great Greek poet and Nobel prize winner Odysseus Elytis is also another source of my inspiration.
In many of my compositions for ancient Praisos I use statues and figurines, wanting to show the petrifaction of time as if the figures are isolated and petrified. In most representations the actors seem to pose like in the old photos facing the camera.
The distance from the events gives me the possibility of an overrun by the protagonists who lose their drama and are turned into ornamental figures. The possibility of a pictorial representation, something like the poses in Art Nouveau.
But mainly all have a theatricality . We are the viewers of a performance and the actors are addressed to us.
Κυριακή 22 Ιανουαρίου 2012
Ο σκύλος από την Πραισό. Μια τραγική ομοερωτική ιστορία με φόντο την αρχαία Πραισό. The dog from Praisos. A tragic Gay love story related with ancient Praisos
Από την Λεβήνα (επίνειο της Γόρτυνας) ήταν η καταγωγή του Λευκοκόμα και του εραστή του, του Ευξύνθετου που την ιστορία τους γράφει ο Θεόφραστος στην «Περί Έρωτος» πραγματεία (χαμένο έργο).
Από τα κατορθώματα (δοκιμασίες) που ζήτησε ο Λευκοκόμας να εκτελέσει ο Ευξύνθετος ήταν και αυτό : «Τον εν Πράσω κύνα αναγαγείν αυτώ » δηλ. να του φέρει πίσω τον σκύλο που ήταν στην Πράσο.
Το τέλος αυτής της ιστορίας ήταν τραγικό όπως διατηρήθηκε σε σπαράγματα από το έργο του ιστορικού Κόνωνα (Διηγήμ.16 ) που αναφέρεται σε παραλλαγή της ιστορίας.
Κατά τον Κόνωνα ο εραστής του Λευκοκόμα λεγόταν Πρόμαχος ενώ και οι δυο καταγόταν από την Κνωσό. Καθώς ο Πρόμαχος δεν κατάφερνε τον σκοπό του, έδωσε το τελευταίο από τα τρόπαια που είχε φέρει (μια υπέροχη περικεφαλαία) σε κάποιο άλλο ωραίο αγόρι μπροστά στον Λευκοκόμα. Αυτός από πείσμα σκοτώθηκε με το σπαθί του.
Ο Bernard Sergent στο έργο του Ομοφυλοφιλία στην Ελληνική μυθολογία αναφερόμενος στο σκύλο της ιστορίας λέει : ζώο για το οποίο δεν γνωρίζουμε τίποτα, αλλά θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι ήταν εξαιρετικά άγριο. Ο ίδιος θεωρεί την αποστολή «επικίνδυνο αγώνα».
Λέει συγκεκριμένα : Ότι ο νεαρός κρητικός Λευκοκόμας στέλνει τον εραστή του Πρόμαχο σε έναν επικίνδυνο αγώνα.
Τι αγώνας άραγε έπρεπε να δοθεί για την σύλληψη του;
Αφορούσε άραγε σκύλο φύλακα στο ιερό του Δικταίου Διός της Πραισού. Στην αρχαία Κρήτη τα ιερά τα φύλαγαν άγριοι σκύλοι. Όμως δεν θα ήταν ιεροσυλία;.
Τι ήταν αυτός ο σκύλος είναι ένα μυστήριο.
Geographer Stavon (Geographic) is refered to Praisos, to the Dikteon sanctuary of Zeus located there and to a dog trophy. Specifically he states :
From the town of Levina (port of Gortyna) was the origin of Lefkokomas and his lover Efxynthetos whose story writes Theophrastus in "On Love" essay(a lost work).
One of the tasks Lefkokomas gave Efxynthetos was to bring him back his dog from Praisos.
The end of this story was tragic as refers the historian Conon (narrations.16) who described a variant of the story.
According to Conon, Lefkokoma’s lover was called Promachos and both were from Knossos. As Promachos didn’t manage a goal, gave the last of the trophies he had brought (a great helmet) to another nice boy in front Lefkokomas who from desperation killed himself with his sword.
Bernard Sergent in his work “Homosexuality in Greek mythology”, referring to the dog of this history says : An animal about which we know nothing, but should be considered to be extremely fierce. He considers mission as a 'dangerous game'.
He says specifically: that the young Cretan Lefkokomas sends his lover in a dangerous task
What kind of fight was necessary in order to catch the dog?
Was a dog guardian of the Dictaean Zeus sanctuary found at Praisos? In ancient Crete, the sanctuaries were guarded by fierce dogs. But taking a sacred animal is a sacrilege so such an action was impossible.
What was the role of the dog in the history is a mystery.
Εμπνεόμενος από τον Quaintance . Inspired by Quaintance
O Πρόμαχος έδωσε το τελευταίο από τα τρόπαια που είχε φέρει (μια υπέροχη περικεφαλαία) σε κάποιο άλλο ωραίο αγόρι μπροστά στον Λευκοκόμα.Αυτός από πείσμα σκοτώθηκε με το σπαθί του
Promachos gave the last of the trophies he had brought (a great helmet) to another nice boy in front Lefkokomas who from desperation killed himself with his sword.
Όταν γεννήθηκε ο Δίας ανάμεσα στα άλλα ζώα που τον φύλαγαν στο Δικταίο Άντρο ήταν και ένας χρυσός σκύλος που είχε κατασκευάσει στο εργαστήριο του ο Ήφαιστος. Αργότερα όταν ο Δίας έφερε την Ευρώπη από την Φοινίκη άραξε στην Λεβήνα το επίνειο της Γόρτυνας. Μετά κάτω από τον αειθαλή πλάτανο της Γόρτυνας ενώθηκε μαζί της και την έκανε βασίλισσα της Κρήτης. Τότε της χάρισε ανάμεσα στα άλλα το χρυσό σκύλο ή κατά άλλους ένα κανονικό σκύλο που δεν έχανε ποτέ το στόχο του. Η Ευρώπη τον παρέδωσε με τα άλλα δώρα στον γιό της Μίνωα ο οποίος όμως αναγκάστηκε να τον δώσει αντάλλαγμα σε μια Αθηναία την Πρόκρη που τον απάλλαξε από μια ανίατη ασθένεια. Αυτή τον πήρε στην Αθήνα όπου αργότερα κατέληξε να τον πετρώσει ο Δίας στην Βοιωτία. Κάτι λοιπόν κοινό υπήρχε ανάμεσα στην Λεβήνα και την Γόρτυνα τις πόλεις των πρωταγωνιστών της ιστορίας και της Πραισού που βρισκόταν ο ναός του Δικταίου Διός. Τις συνέδεε ο ιδιοκτήτης του ιερού σκύλου ο πατέρας των θεών Δίας. Ήταν άραγε ο σκύλος της ιστορίας μας απόγονος του ιερού σκύλου του Δία ; Ήταν φύλακας στο ιερό του θεού στην Πραισό ή κάτι άλλο ;
When Zeus was born, among other animals guarding him in the Dikteon Cave was a golden dog which had been built in the workshop of Hephaestus. Later Zeus brought Europe from Phoenicia to Levina the port of Gortyna. After, beneath the evergreen tree of Gortyna joined her and made her queen of Crete. Then gave her among other gifts the golden dog or according to another legend a regular dog not ever lose the target. Europe handed him over to her son Minos, who gave it to an Athenian woman called Prokris when she relieved him from an incurable disease. She took it in Athens and later came to be petrified by Zeus in the neighboring Boeotia. So something common connects Gortyna and it's harbour Levina, the cities of the protagonists of our history and the city of Praisos where was the temple of Dictean Zeus: The owner of the sacred dog the father of the gods, Zeus. Was the dog of our history descendant of the sacred dog of Zeus? Was a guard at the temple of God at Praisos or something else ? That is a mystery
Όταν γεννήθηκε ο Δίας ανάμεσα στα άλλα ζώα που τον φύλαγαν στο Δικταίο Άντρο ήταν και ένας χρυσός σκύλος που είχε κατασκευάσει στο εργαστήριο του ο Ήφαιστος.
When Zeus was born, among other animals guarding him in the Dikteon Cave was a golden dog which had been built in the workshop of Hephaestus
Ο θάνατος της Πρόκριδος. Prokris' death
Ο Δίας φέρνει την Ευρώπη στην Λεβήνα.Zeus brings Europe to Levina
O Δίας κάτω από τον αειθαλή πλάτανο της Γόρτυνας ενώθηκε με την Ευρώπη και την έκανε βασίλισσα της Κρήτης. Τότε της χάρισε ανάμεσα στα άλλα το χρυσό σκύλο
Under the evergreen plane tree of Gortys Zeus joined Europe and made her queen of Crete. Then gave her among other gifts the golden dog
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου