Στο πρώτο δωμάτιο που είχε στα δυτικά είσοδο που οδηγούσε στον υπόγειο θάλαμο εντοπίστηκαν 8 μεγάλα πιθάρια αρχαϊκής νοοτροπίας, πήλινο εδώλιο γυναικείας μορφής, αγγεία, πύραυνα, πολλά λυχνάρια, που σχετίζονται με λατρεία και μεγάλη ποσότητα οστών βοοειδών διάσπαρτα σε όλο το δάπεδο που πρέπει να είχαν σχέση με θυσίες. Στα βόρειά του βρέθηκε άλλο δωμάτιο με αρκετά πύραυνα. Στην πρόσοψη του υπόγειου θαλάμου σώζονται έξι λαξεύματα που πιθανώς ήταν για δοκούς που στήριζαν την στέγη του 2ου δωματίου. O λαξευτός θάλαμος με τα καρφιά στην οροφή παραπέμπει στην ιερή παστάδα με το πέπλο, όπου λάμβαναν χώρα μυστικιστικές τελετές προς τιμήν της Κυβέλης.
Ανάμεσα στα γυναικεία ειδώλια που βρέθηκαν στο πρώτο δωμάτιο είναι ένα καθιστής μορφής που έχει χαρακτηριστικά της Κυβέλης. Απεικονίζει γυναίκα με χιτώνα και φρυγικό σκούφο το σύμβολο του θεού Άττη. Κάθεται σε ψηλό θρόνο και στο δεξί χέρι κρατά αγγείο μάλλον φιάλη, στο αριστερό ένα πουλί και στα γόνατά της είναι ξαπλωμένο ένα λιοντάρι. Ως γνωστόν η λατρεία της Κυβέλης ξεκινά από την Ανατολή και έχει τις ρίζες της στη λατρεία της Μητέρα των θεών της Kubaba. Στην Φρυγία αρχές του 7ου αιώνα π. Χ. σκάλιζαν σε κόγχη την μορφή της σαν να έβγαινε από το βουνό και έκανε τα επιφάνειά της. Η θέση της Πραισού πάνω στα βουνά της Σητείας και ο υπόγειος λαξευμένος θάλαμος με τις κόγχες θυμίζουν τους τόπους λατρείας της Μεγάλης Μητέρα στη Φρυγία. Η λατρεία της εισάγεται στον ελλαδικό χώρο κατά τα ύστερα αρχαϊκά χρόνια από τη Μ. Ασία. Τον 5ο-4ο αιώνα π.Χ. διαφοροποιείται πλήρως, ονομάζεται Κυβέλη και ταυτίζεται με τη Ρέα. Το ειδώλιο της Πραισού θα μπορούσε να χρονολογηθεί στον 5ο αιώνα π. Χ. και τα στοιχεία μάλλον υποδηλώνουν μια μεταβατική περίοδο στη λατρεία της θεάς.
Σύμφωνα με υποθέσεις προγενέστερων μελετητών στην Ετεοκρητική Πραισό η λατρεία της Πότνιας Θηρών που ήταν Άννασα Λεόντων με ιερά πάνω στα ψηλά βουνά εξελίχτηκε με το πέρασμα των αιώνων σε λατρεία της Ρέας-Μεγάλης Μητέρας Κυβέλης. Στον τρίτο λόφο της Πραισού στον Λόφο Βωμό από τον 8ο αιώνα π. Χ. λατρευόταν μια άγνωστη θεότητα με πολύ παλιά καταγωγή που είχε σχέση με την άγρια φύση. Τα πήλινα λιοντάρια που βρέθηκαν εκεί και ένα αέτωμα που παριστάνει μια γυναικεία μορφή με φίδι οδήγησαν στην υπόθεση πως το ιερό που το φύλασσαν λιοντάρια ανήκε στη μητέρα των θεών τη Ρέα και τη μετέπειτα Κυβέλη. Από τα δεδομένα προκύπτει πως στην Πραισό υπήρχε λατρεία της Ρέας από τους Γεωμετρικούς χρόνους. Ίσως η λατρεία της φρυγικής Μητέρα Κυβέλης εισήχθη στην Πραισό κατ’ ευθείαν από την Ανατολή, ίσως μέσω Μιλήτου που ήταν και σύμμαχός της και βρήκε πρόσφορο έδαφος λόγω της Κρητομινωικής Ρέας-Μεγάλης Μητέρας και διατηρήθηκε χωρίς να υποστεί μεγάλες αλλαγές. Το ειδώλιο δείχνει την εξέλιξη της λατρείας κατά τον 5ο αιώνα για αυτό τους μετέπειτα χρόνους αποθηκεύτηκε σε χώρο του ιερού. Δεδομένα της ανασκαφής φανερώνουν την συνέχιση της λατρείας και στην ελληνιστική περίοδο μέχρι το 146 που κατεστράφη η πόλη από την Ιεράπυτνα.
Στοιχεία : Από την ανακοίνωση της αρχαιολόγου Κας Χρύσας Σοφιανού «Ανασκαφές Πραισού 2005-6. Ειδώλιο Κυβέλης» στην 1η Συνάντηση Ρεθύμνου 28-30 Νοεμβρίου 2008. Δημοσίευση στο Αρχαιολογικό Έργο Κρήτης.
Αt the top of A Acropolis of Praisos is an underground chamber of Hellenistic period cut in the bedrock. In front of it two rooms were excavated : A small one served as hall and a large room with jars for storage.All three belonged to a holy place where probably was worshiped a female deity with perhaps night mystical rituals as indicated by figurines, lamps, braziers etc., that indicate the chthonic nature of the divinity.
In the first room which on the west has an entrance leading to the underground chamber were identified 8 large pithoi(great jars) of archaic date, a ceramic female figurine, vases, 20 braziers, many lamps,etc., all associated with worship and a large amount of cattle bones scattered across the floor related probably with sacrifices. To the north was found another room with several braziers. In front of the underground chamber survived six carvings which were probably for beams that supported the roof of the second room. The carved chamber refers to the sacred bridal room with the veil, where mystical ceremonies in honor of Kybele were taking place.
Among the female figurines found in the first room is a seated woman, which has characteristics of Goddess Kybele, dressed in a chiton and Phrygian hat, the symbol of god Attis. She sits on a high throne and in her right hand holds a vase and in the left a bird while a lion rests at her knees. As we know, the cult of Kybele starts from the East and has its roots in the worship of Mother of the goddess Kubaba. Phrygians in the early 7th century BC used to carve a niche in her form as if she was coming from the mountain for her Epiphany. The site of Praisos in the mountains of Sitia and the underground chamber carved with niches reminiscent of places of worship of the Great Mother in Phrygia. The worship was introduced in Greece from Asia Minor during the Late Archaic Period. During 5th-4th centuries BC was called Kybele and was identified with Rhea. The figurine of Praisos could be dated to the 5th century BC and the data probably indicate a transition in the worship of the goddess.
According to earlier scholars, in Eteocretan Praisos the worship of Potnia Theron who was Queen of Lions with sanctuaries on high mountains, was evolved over the centuries in the worship of Rhea-Kybele the Great Mother. In the third hill of Praisos or Altar Hill from the 8th century BC, an unknown deity with very old origins that had to do with wildlife was worshiped. The terracotta lions found there and a pediment that depicts a female figure with a snake led to the hypothesis that the shrine guarded by lions belonged to the mother of the goddess Rhea, later Kybele. The data shows that Rhea was worshiped in Praisos from the Geometric period. Perhaps the cult of the Phrygian mother Kybele was introduced in Praisos through it’s ally the city of Miletus and found here a fertile ground because of Cretominoan Rhea, the Great Mother and maintained without incurring major changes. The figurine shows the evolution of the cult in the fifth century that’s why in the later centuries was stored in the sanctuary. Excavation data indicate the continuation of the cult until 146 BC in the Hellenistic period when Praisos was destroyed by the city of Ierapytna.
Data taken from the article of archeologist Mrs. Chrysa Sofianou “Excavations at Praisos in 2005-6. The figurine of Kybele”. 1st meeting for the archaeological work in Crete. Rethymno. 28-30 November 2008
Ο λόφος της Πραισού. Με το κόκκινο σημειώνεται το σημείο του ιερού χώρου της λατρείας της χθόνιας θεότητας. The hill of Praisos. The red sign identifies the location of the sacred cult of chthonic deity.
Το πρώτο από τα δωμάτια που ανασκάφτηκαν με δυο πύραυνα (θυμιατήρια). Excavated room one, with two pyravna (braziers)
Η είσοδος του υπόγειου λαξευμένου θαλάμου όπου λάμβαναν χώρα μυστικιστικές τελετές προς τιμήν της Κυβέλης. The entrance of underground chamber where mystical ceremonies in honor of Kybele were taking place
Goddess Kubaba. H Θεά Κουμπάμπα
Πύραυνα που βρέθηκαν στην Πραισό. Pyravna (braziers ) found at Praisos
Τα πύρανα όπως βρέθηκαν κατά την ανασκαφή.Pyravna (braziers ) found at Praisos
Η εισαγωγή της λατρείας της θεάς Κυβέλης στην Πραισό ίσως έγινε από την σύμμαχο της την Μίλητο. Perhaps the cult of the Phrygian mother Kybele was introduced in Praisos through it’s ally the city of Miletus
Η θεά Ρέα –Κυβέλη. Goddess Rhea Kybele
Κορύβαντες. Οι συνοδοί της Ρέας-Κυβέλης. Corybantes attendants of the goddess Rhea-Kybele
Οι λέοντες από τον Λόφο Βωμό της Πραισού συνοδοί της θεάς Ρέας. The lions from the Altar Hill of Praisos companions of goddess Rhea
Η λατρεία της μητέρας Κυβέλης βρήκε στην Πραισό γόνιμο έδαφος λόγω της συνεχιζόμενης λατρείας της Κρητομινωικής Ρέας της Μεγάλης Μητέρας. Εδώ απεικονίζω την θεά που λατρευόταν στην Πραισό με στοιχεία από την μινωική θεά των Όφεων και την Ρέα Κυβέλη.
Τhe cult of the Phrygian mother Kybele found in Praisos a fertile ground because of the existed cult of Cretominoan Rhea,the Great Mother. Here I depict symbolically the worshipped goddess of Praisos with elements taken from the Minoan goddess of snakes and that of Rhea- Kybele
Τα τρία δωμάτια ανήκαν σε ιερό χώρο όπου πιθανότατα λατρευόταν η θεά Κυβέλη με νυκτερινές ίσως μυστικιστικές τελετουργίες. The three chambers belonged to a holy place where probably was worshiped godddess Kybele with perhaps night mystical rituals.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου