Δικτυακός τόπος για την Πραισό επαρχίας Σητείας Κρήτης και την περιφέρειά της. Η γη των Ετεοκρητών στην ιστορία τη λαογραφία και τη φαντασία. Μια απόπειρα του Ερρίκου Σκουλούδη .
Praisos and its region. The land of Eteocretans in history,folklore and imagination.By Errikos Skouloudis (Erikpraisos)
Η Πραισός και η περιοχή της. Praesos and it;s area
Στο κέντρο της χερσονήσου της Σητείας ανάμεσα στις κοιλάδες που σχηματίζουν οι δυο βραχίονες του ποταμού που στην αρχαιότητα λεγόταν Δίδυμος ή Στόμιος βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Πραισού πρωτεύουσας των Ετεοκρητών και η περιοχή με τους οικισμούς που μέχρι πρόσφατα αποτελούσαν την κοινότητα Πραισού δηλαδή τα χωριά Βαβέλοι (σήμερα Νέα Πραισός) Κανένες (σήμερα Άγιος Σπυρίδωνας) τα ερημωμένα πρόσφατα χωριά Καλαμαύκι και Παντέλι και τα ερειπωμένα από παλιά Πρασοί (ερήμωσε γύρω στο 1651) και το μετόχι Πετρούνια (ερημωμένο κάποια εποχή από τη χολέρα).
Η Ελληνιστική Πραισός καταστράφηκε γύρω στο 145 π. Χ. «Κατέσκαψαν δ’ Ιεραπύτνιοι Πραισόν» λέει ο Στράβων.
Η καταστροφή της δεν σήμανε το τέλος του αρχαίου κόσμου και του πολιτισμού στην περιοχή μας όπου η ζωή συνεχίστηκε όπως δείχνουν όχι μόνο διάφορα ίχνη από την επόμενη ιστορική περίοδο εκείνη της Ρωμαϊκής κυριαρχίας, αλλά και η συνέχιση του ονόματος της μέσα από το ερημωμένο σήμερα χωριό Πρασοί που βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου της Α Ακρόπολης που και αυτός μέχρι σήμερα ακούγεται ως Πρασοκέφαλο δηλαδή λόφος των Πρασών.
Δεν γνωρίζουμε πολλά για την Βυζαντινή περίοδο και την αραβοκρατία. Το χωριό Κανένες θεωρείται ότι ιδρύθηκε από Βυζαντινό εξόριστο ευγενή ή στρατηγό.
Η Ενετοκρατία στην Κρήτη ξεκίνησε από το 1212 και γύρω στο 1645 η περιοχή μας άρχισε να υποδουλώνεται σταδιακά στους Τούρκους. Για την Ενετοκρατία έχουμε μαρτυρίες από αρκετές πηγές και μνημεία που έμειναν στην περιοχή κυρίως εκκλησίες. Με την εισβολή των Τούρκων καταστράφηκε ολοσχερώς το χωριό Πρασοί και μισοερημώθηκαν τα άλλα. Οι Βαβέλοι και το Καλαμαύκι σταδιακά μετατράπηκαν σε αμιγώς Οθωμανικά χωριά, όχι όμως και ο Κανένες που έμεινε προπύργιο του Χριστιανισμού. Ο μικρός οικισμός Παντέλι έχει μια παρουσία από τον 14ο αιώνα. Η Τουρκοκρατία ήταν οδυνηρή για τους κατοίκους που μπόρεσαν να απαλλαγούν από την τυραννία αρχές του 20ου αιώνα. Από τότε ξαναζωντάνεψαν οι οικισμοί για να οδηγηθούν στον μαρασμό με το κύμα της αστυφιλίας των τελευταίων δεκαετιών.
Ένας τεράστιος πλούτος από ιστορικές μνήμες, παραδόσεις, ήθη, έθιμα αλλά και τεκμήρια του λαϊκού πολιτισμού χάνονται. Η Κιβωτός της Πραισού έχει συμβολικό χαρακτήρα. Σαν άλλος Νώε συγκεντρώνω εδώ και μια εικoσιπενταετία ότι μπορεί να σωθεί από τις κατακλυσμιαίες μεταβολές της εποχής μας
Έχω σχεδόν ολοκληρώσει την καταγραφή της τοπικής διαλέκτου, της ιστορίας διαχρονικά, λαογραφικού υλικού (θρύλους, παραδόσεις, δημοτική ποίηση και άλλα ). Επίσης έχω καταγράψει ένα μεγάλο μέρος της χλωρίδας (συνοδευόμενο από φωτογραφικό υλικό) και της πανίδας (ποιμενικά και άλλα) αλλά και τα τοπωνύμια προσπαθώντας να ανιχνεύσω τι κρύβεται πίσω τους. Οι ναοί με τους θρύλους τους αλλά και η ανίχνευση της ιστορίας τους είναι ένα άλλο κομμάτι που επεξεργάζομαι.
Πρόσφατα προχώρησα σε δοκιμαστική έκδοση μέρους του υλικού . Συγκεκριμένα εξέδωσα μέσω του Πολιτιστικού συλλόγου της Πραισού που έχει αναλάβει και την διακίνηση, τον Α τόμο της εργασίας μου : "Λαογραφικά από την περιοχή Πραισού Σητείας και ιστορίες από την ευρύτερη περιφέρειά της" καθώς και το πόνημα
"Δημώδεις παραδόσεις, θρύλοι, ιστορίες, αρχαίοι μύθοι, παραμύθια από την περιοχή ΠΡΑΙΣΟΥ Σητείας και τη ευρύτερη περιφέρειά της"
Αν και απώτερος σκοπός μου είναι η έντυπη έκδοση και του λοιπού υλικού που έχω συλλέξει, το διαδίκτυο είναι ένας τόπος που μπορεί να δώσει κανείς μια εικόνα του τόπου του. Ξεκίνησα με την πρόθεση να κάνω ένα ακόμη site σαν τα χιλιάδες άλλα. Στην πορεία όμως είδα ότι ήταν αρκετά γοητευτικό να δώσω αυτό που θέλω με ένα πιο ποιητικό και πρωτότυπο τρόπο. Να δώσω το ότι έχω συμπεριλάβει στην έννοια Πραισός δηλαδή την διαχρονική ιστορία, τις παιδικές μου μνήμες, την έμπνευση μου από το τοπίο, τις φαντασιώσεις μου, μέσα από ένα τρόπο όπου το όνειρο μπλέκεται με την πραγματικότητα και η φαντασία με την ποίηση. Έτσι παρ' όλες τις τεχνικές δυσχέρειες στον χειρισμό της επεξεργασίας των εικόνων νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να συνεχίσω έτσι ή και έτσι.
Το πέρασμα μου από την αγιογραφία έχει επηρεάσει την αισθητική μου (αδιαφορία για την προοπτική, πολλαπλά επίπεδα, το μεταφυσικό).
Χρησιμοποιώ στοιχεία που με γοητεύουν και αποδίδουν καλύτερα αυτά που θέλω να δώσω όπως από την Κλασσική τέχνη, τους Οριενταλιστές και Προραφαηλίτες ζωγράφους, και τελικά και κυρίως από το σουρεαλισμό που είναι πανταχού παρών, χωρίς να αποφεύγω όπου χρειάζεται την κλασσική παρουσίαση. Η ενσωμάτωση στοιχείων της λαϊκής τέχνης στις ταινίες του μεγάλου Γεωργιανού σκηνοθέτη Σεργκέι Παρατζάνωφ με έχει γοητεύσει αφάνταστα και σε πολλά ταμπλώ είμαι επηρεασμένος από την αισθητική του. Τα κολλάζ του Οδυσσέα Ελύτη επίσης είναι μια άλλη πηγή έμπνευσής μου.
Σε πολλές συνθέσεις για την αρχαία Πραισό χρησιμοποιώ αγάλματα και αγαλματίδια, θέλοντας να δείξω το πέτρωμα του χρόνου σαν να είναι οι φιγούρες πια απόμακρες και πετρωμένες. Στις πιό πολλές αναπαραστάσεις οι πρωταγωνιστές δείχνουν να ποζάρουν στον φακό σαν τις παλιές φωτογραφίες όταν όλη η οικογένεια στηνόταν απέναντι από αυτόν που την απεικόνιζε.
Η αποστασιοποίηση από τα γεγονότα μου δίνει την δυνατότητα της υπέρβασης κάνοντας τους πρωταγωνιστές να χάσουν την δραματικότητά τους και να μετατραπούν σε διακοσμητικές φιγούρες. Τη δυνατότητα μιάς εικαστικής αναπαράστασης τους, κάτι σαν τις πόζες σε συνθέσεις της Αρ Νουβώ.
Αλλά κυρίως όλα έχουν μια θεατρικότητα. Εμείς είμαστε οι θεατές μιας παράστασης και οι πρωταγωνιστές απευθύνονται σ' εμάς.
Ερρίκος Πέτρου Σκουλούδης
In the center of Sitia’s peninsula between the valleys formed by the two branches of the river called in ancient times Didymos(Twin) or Stomios are the ruins of Praesos the ancient capital of Eteocretans and the area with the settlements which until recently were the community of Praisos : The villages Vaveli ( Today New Praisos) Kanenes ( today St. Spyridon), the recently desolated villages Kalamafki and Pandeli and the ruinous now village of Prassi (abandoned around 1651) and the settlement Petrounia (once ravaged by cholera).
In Praisos area vast installment begins during the Middle Minoan period (2100-1650) when it appears to have built most of the megalithic structures, and since then we have a continuous habitation.
The city of Praisos was founded around 1100 BC and coincides with the Dorian invasion and had a continuous life for about 1000 years. Praisos was the capital of Eteocretans the pure descendants of the Minoans who were gradually joined the Mycenians and later were repulsed eastwards by the Dorian conquerors. The city was spread over three hills or Acropolis .
In the city remained a language written in the Ionic alphabet that of Eteocretans still a mystery for linguists. The period of greater prosperity was during classical and early Hellenistic times when we have like other cities of Crete, Doric institutions.
Hellenistic Praisos was destroyed around 145 BC by Ierapytnians .
Life continued in the village known until today as Prassi located at the foot of the main Acropolis
We do not know many things about the Byzantine period and the Arab occupation. The village Kanenes was found according to the legend by a Byzantine exiled nobleman or General with the same name.
The Venetian period in Crete began in 1212 and around 1645 our region was gradually enslaved by ottomans. During the Venetian period many churches were built. With the invasion of the Turks the village Prassi was destroyed completely and other villages were devastated or lost the three quarters of their population. The remaining populations of Vaveli and Kalamafki gradually not standing the oppression were converted to islam but not Kanenes which remained a stronghold of Christianity. The small village of Pandeli has a presence since the 14th century. The ottoman period was painful for people who could be released in the early 20th century from it’s tyranny after many revolutions. After the liberation the setllements revived and the destroyed churches were reconstructed. The settlements were led to decline in recent decades because of the wave of urbanization.
A huge wealth of historical memories, traditions, customs and items of popular culture are lost. The Ark of Praisos is symbolic. Like other Noah i am gathering what can be saved from the cataclysmic changes of our time
I have almost completed recording the local dialect, local history through the ages, folk material (legends, traditions, folk poetry and more). I've also recorded a large part of the plants (with photos), the legends and history of the churches of the area etc. Recently i published with the help of the Cultural Association of Praisos the first two volumes of my work.
With this blog i have started presenting with a more poetic way the history and folklore of Praisos area and that of the greatest area of Sitia’s province. Exactly what i have included in the meaning Praisos and Sitia:Their history, my childhood memories, my inspiration from the landscape, my fantasies, through a way where the dream merge with reality and fiction with poetry.
My involvement with painting of byzantine icons and their style has influenced me (ignoring the prospectivity, multiple levels, metaphysical).
I use data that I love as from the classical art, the orientalists and Pre-Raphaelite painters, and finally and above all I am inspired by surrealism which is ubiquitous, but where necessary I don’t avoid the classic presentation. The incorporated elements of folk art in the films of the great Georgian director Sergei Parajanov fascinates me and in many panels influences my aesthetics. The collages of the great Greek poet and Nobel prize winner Odysseus Elytis is also another source of my inspiration.
In many of my compositions for ancient Praisos I use statues and figurines, wanting to show the petrifaction of time as if the figures are isolated and petrified. In most representations the actors seem to pose like in the old photos facing the camera.
The distance from the events gives me the possibility of an overrun by the protagonists who lose their drama and are turned into ornamental figures. The possibility of a pictorial representation, something like the poses in Art Nouveau.
But mainly all have a theatricality . We are the viewers of a performance and the actors are addressed to us.
Τρίτη 20 Μαρτίου 2012
Οι τρομεροί Γενίτσαροι των Βαβέλων ο τύραννος Αφεντακάκης και οι σφαγές στους Τουρτούλους.The horrible janissaries of the village Vaveli and their massacres in Tourtoulous
Με το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821 στην Ηπειρωτική Ελλάδα και στην Κρήτη άναψε η επαναστατική φλόγα. Η εκδίκηση των Τούρκων υπήρξε φοβερή με μεγάλες σφαγές . Ο τοπάρχης της περιοχής μας Αγάς Αφεντακάκης που η έδρα του ήταν στους Τουρτούλους (σήμερα Άγιο Γεώργιο) πήρε την απόφαση να εξοντώσει τους Χριστιανούς της Επαρχίας Σητείας και διαμήνυσε στους άντρες των γύρω χωριών να έλθουν το ταχύτερο για να τους διαβάσει τα Σουλτανικά φιρμάνια. Παρουσιάστηκαν ανύποπτοι περί τους 300 Χριστιανούς τους οποίους έβαλε στην οικία του. Συγχρόνως ήρθαν φανατικοί εξωμότες Οθωμανοί ιδίως από τους Βαβέλους που τους ανακοίνωσε τον σκοπό. Αυτούς τους μπουρμάδες μεταχειρίστηκε σαν δήμιους που βγάζοντας έξω τους κατάπληκτους Χριστιανούς που αδυνατούσαν σαν άοπλοι να προβάλουν αντίσταση, τους κατέσφαξαν. Αυτό έγινε τις 26 Ιουνίου του 1821. Μετά την σφαγή οι Βαβελιανοί έσπευσαν στα Αχλάδια όπου ο Σεϊδάρ Αγάς τους χρησιμοποίησε για την σφαγή των εκεί Χριστιανών. Αυτοί μετά έσπευσαν στην Μονή Τοπλού όπου έφτασαν κατά την νύχτα της 26ης προς την 27ην Ιουνίου βρήκαν τους μοναχούς να κοιμούνται και τους κατέσφαξαν. Το ίδιο έκαναν και στα μετόχια της Μονής σφάζοντας και καταστρέφοντας.
Μετά από αυτό έσπευσαν σε βοήθεια του Γενίτσαρου Λαγού ο οποίος όμως είχε εξοντώσει στις Χοχλακιές τους συγκεντρωμένους Χριστιανούς από τη Ζάκρο και από άλλα χωριά. (Ε. Αγγελάκη Σητειακά τ.Β τεύχ. Α)
Δηλαδή οι εξωμότες Τούρκοι των Βαβέλων υπήρξαν το 1821 οι κυριότεροι σφαγείς των Χριστιανών των γύρω χωριών.
Μερικές δεκαετίες αργότερα με την επανάσταση του 1897 οι απόγονοί τους εγκατέλειψαν την Κρήτη για την Μικρά Ασία όπου μαζί με τους άλλους τουρκοκρητικούς έκαναν την ζωή των Ελλήνων μαρτυρική μέχρι που με τις ορδές του Κεμάλ Ατατούρκ ερήμωσαν την Μικρά Ασία. Δυστυχώς οι λεγόμενοι τουρκοκρητικοί ήταν όπως σχεδόν η πλειοψηφία των αποκαλούμενων Τούρκων απόγονοι εξισλαμισμένων πρώην ελλήνων.
Στους Βαβέλους μετά την εκδίωξη των τούρκων ήρθαν και εγκαταστάθηκαν χριστιανοί από τον γειτονικό Κανένε και τα γύρω χωριά και μετά ενάμιση αιώνα (1756- 1897) επανέφεραν τη χριστιανική πίστη στην περιοχή
The Turks invaded Crete around 1645 and until 1669 had occupied the island despite fierce resistance. A few years after the conquest, the people of the village Vaveli (Today Nea Praisos) were mandated to guard the towers Petras and Bebonas meaning that the occupiers trusted from the beginning them who had early gained the confidence of the Turks and so their conversion to islam some decades later is not a surprise. In 1821 we see them as a formidable military machine, and the Vavelian janissaries became the fear and terror of the province.
With the outbreak of the revolution of 1821 in mainland Greece, Crete followed. For revenge the Turks started massive massacres. The local ruler of our region Aga Afentakakis whose headquarters were at the neighboring village of Tourtouli (now St. George) took the decision to exterminate the Christians of Sitia province, so invited the men of the surrounding villages to come as quickly as possible in order to announce to them the Sultan's firman for the consequences of a revolt. There were gathered about 300 unsuspecting Christians whom he put in his house and at the same time called for help fanatic ottomans, who were convertors to islam particularly the janissaries from the village Vaveli as executioners. The Janissaries pulled out the Christians speechless as unable to fight back because they were unarmed, and massacred them. This happened during the 26 June 1821. After the massacre, Vaveli janissaries rushed to the village Ahladia where the Aga Seidar used them for slaughtering Christians of the era. They then rushed to Toplou Monastery . They arrived there during the night of 26th to 27th June, found the monks of the monastery sleeping and slaughtered them.
So the Turk renegades of the village Vaveli were the main slaughters of Christians of the surrounding villages during the Greek revolution of 1821.
Decades later, after the revolution of 1897, their descendants left Crete and were established in the shores of Asia Minor where with other Turkocretans and Tsetes made the life of the Greeks difficult until 1922 when the hordes of Kemal Ataturk ravaged Asia Minor.Unfortunately the so-called Turkocretans were almost like the majority of the so-called Turks, Islamized descendants of Greeks. In Vaveli after their exit came in the beginning of 20th century christians of the neighboring villages who restored gradually after centuries (1756-1897) Christianity in the area
Οι Βαβελιανοί μεταστράφηκαν ομαδικά στο ισλάμ.People of Vaveli were converted to islam.
Όταν ξέσπασε η επανάσταση του 1821 στην Ηπειρωτική Ελλάδα, ακολούθησε και η Κρήτη.With the outbreak of the revolution of 1821 in mainland Greece, Crete followed
Οι Βαβελιανοί γενίτσαροι ήταν οι πιο άγριοι της περιοχής.The janissaries of Vaveli were the most cruel and violent of the province
Ο Αφεντακάκης συγκέντρωσε τους Χριστιανούς στο αρχηγείο του για να τους ανακοινώσει το σουλτανικό φιρμάνι. Afendakakis gathered christian men from his areas' villages in his house in order to announce the Sultan's firman.
Βγάζοντας έξω τους κατάπληκτους Χριστιανούς που αδυνατούσαν σαν άοπλοι να προβάλουν αντίσταση, τους κατέσφαξαν.
The Janissaries pulled out the Christians speechless as unable to fight back because they were unarmed, and slaughtered them.
Οι Βαβελιανοί γενίτσαροι μετά κατέσφαξαν τους μοναχούς της μονής Τοπλού. The janissaries of Vaveli after Tourtouli went and slaughtered the monks of Toplou monastery
Και χριστιανούς σε άλλες περιοχές.And Christians in other areas
Οι τριακόσιοι μάρτυρες της σφαγής των Τουρτούλων.The 300 martyrs of the massacre at Tourtoulous
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου