Η Πραισός και η περιοχή της. Praesos and it;s area



Στο κέντρο της χερσονήσου της Σητείας ανάμεσα στις κοιλάδες που σχηματίζουν οι δυο βραχίονες του ποταμού που στην αρχαιότητα λεγόταν Δίδυμος ή Στόμιος βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Πραισού πρωτεύουσας των Ετεοκρητών και η περιοχή με τους οικισμούς που μέχρι πρόσφατα αποτελούσαν την κοινότητα Πραισού δηλαδή τα χωριά Βαβέλοι (σήμερα Νέα Πραισός) Κανένες (σήμερα Άγιος Σπυρίδωνας) τα ερημωμένα πρόσφατα χωριά Καλαμαύκι και Παντέλι και τα ερειπωμένα από παλιά Πρασοί (ερήμωσε γύρω στο 1651) και το μετόχι Πετρούνια (ερημωμένο κάποια εποχή από τη χολέρα).





Η Ελληνιστική Πραισός καταστράφηκε γύρω στο 145 π. Χ. «Κατέσκαψαν δ’ Ιεραπύτνιοι Πραισόν» λέει ο Στράβων.
Η καταστροφή της δεν σήμανε το τέλος του αρχαίου κόσμου και του πολιτισμού στην περιοχή μας όπου η ζωή συνεχίστηκε όπως δείχνουν όχι μόνο διάφορα ίχνη από την επόμενη ιστορική περίοδο εκείνη της Ρωμαϊκής κυριαρχίας, αλλά και η συνέχιση του ονόματος της μέσα από το ερημωμένο σήμερα χωριό Πρασοί που βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου της Α Ακρόπολης που και αυτός μέχρι σήμερα ακούγεται ως Πρασοκέφαλο δηλαδή λόφος των Πρασών.
Δεν γνωρίζουμε πολλά για την Βυζαντινή περίοδο και την αραβοκρατία. Το χωριό Κανένες θεωρείται ότι ιδρύθηκε από Βυζαντινό εξόριστο ευγενή ή στρατηγό.
Η Ενετοκρατία στην Κρήτη ξεκίνησε από το 1212 και γύρω στο 1645 η περιοχή μας άρχισε να υποδουλώνεται σταδιακά στους Τούρκους. Για την Ενετοκρατία έχουμε μαρτυρίες από αρκετές πηγές και μνημεία που έμειναν στην περιοχή κυρίως εκκλησίες. Με την εισβολή των Τούρκων καταστράφηκε ολοσχερώς το χωριό Πρασοί και μισοερημώθηκαν τα άλλα. Οι Βαβέλοι και το Καλαμαύκι σταδιακά μετατράπηκαν σε αμιγώς Οθωμανικά χωριά, όχι όμως και ο Κανένες που έμεινε προπύργιο του Χριστιανισμού. Ο μικρός οικισμός Παντέλι έχει μια παρουσία από τον 14ο αιώνα. Η Τουρκοκρατία ήταν οδυνηρή για τους κατοίκους που μπόρεσαν να απαλλαγούν από την τυραννία αρχές του 20ου αιώνα. Από τότε ξαναζωντάνεψαν οι οικισμοί για να οδηγηθούν στον μαρασμό με το κύμα της αστυφιλίας των τελευταίων δεκαετιών.

Ένας τεράστιος πλούτος από ιστορικές μνήμες, παραδόσεις, ήθη, έθιμα αλλά και τεκμήρια του λαϊκού πολιτισμού χάνονται. Η Κιβωτός της Πραισού έχει συμβολικό χαρακτήρα. Σαν άλλος Νώε συγκεντρώνω εδώ και μια εικoσιπενταετία ότι μπορεί να σωθεί από τις κατακλυσμιαίες μεταβολές της εποχής μας

Έχω σχεδόν ολοκληρώσει την καταγραφή της τοπικής διαλέκτου, της ιστορίας διαχρονικά, λαογραφικού υλικού (θρύλους, παραδόσεις, δημοτική ποίηση και άλλα ). Επίσης έχω καταγράψει ένα μεγάλο μέρος της χλωρίδας (συνοδευόμενο από φωτογραφικό υλικό) και της πανίδας (ποιμενικά και άλλα) αλλά και τα τοπωνύμια προσπαθώντας να ανιχνεύσω τι κρύβεται πίσω τους. Οι ναοί με τους θρύλους τους αλλά και η ανίχνευση της ιστορίας τους είναι ένα άλλο κομμάτι που επεξεργάζομαι.
Πρόσφατα προχώρησα σε δοκιμαστική έκδοση μέρους του υλικού . Συγκεκριμένα εξέδωσα μέσω του Πολιτιστικού συλλόγου της Πραισού που έχει αναλάβει και την διακίνηση, τον Α τόμο της εργασίας μου : "Λαογραφικά από την περιοχή Πραισού Σητείας και ιστορίες από την ευρύτερη περιφέρειά της" καθώς και το πόνημα
"Δημώδεις παραδόσεις, θρύλοι, ιστορίες, αρχαίοι μύθοι, παραμύθια από την περιοχή ΠΡΑΙΣΟΥ Σητείας και τη ευρύτερη περιφέρειά της"

Αν και απώτερος σκοπός μου είναι η έντυπη έκδοση και του λοιπού υλικού που έχω συλλέξει, το διαδίκτυο είναι ένας τόπος που μπορεί να δώσει κανείς μια εικόνα του τόπου του. Ξεκίνησα με την πρόθεση να κάνω ένα ακόμη site σαν τα χιλιάδες άλλα. Στην πορεία όμως είδα ότι ήταν αρκετά γοητευτικό να δώσω αυτό που θέλω με ένα πιο ποιητικό και πρωτότυπο τρόπο. Να δώσω το ότι έχω συμπεριλάβει στην έννοια Πραισός δηλαδή την διαχρονική ιστορία, τις παιδικές μου μνήμες, την έμπνευση μου από το τοπίο, τις φαντασιώσεις μου, μέσα από ένα τρόπο όπου το όνειρο μπλέκεται με την πραγματικότητα και η φαντασία με την ποίηση. Έτσι παρ' όλες τις τεχνικές δυσχέρειες στον χειρισμό της επεξεργασίας των εικόνων νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να συνεχίσω έτσι ή και έτσι.
Το πέρασμα μου από την αγιογραφία έχει επηρεάσει την αισθητική μου (αδιαφορία για την προοπτική, πολλαπλά επίπεδα, το μεταφυσικό).
Χρησιμοποιώ στοιχεία που με γοητεύουν και αποδίδουν καλύτερα αυτά που θέλω να δώσω όπως από την Κλασσική τέχνη, τους Οριενταλιστές και Προραφαηλίτες ζωγράφους, και τελικά και κυρίως από το σουρεαλισμό που είναι πανταχού παρών, χωρίς να αποφεύγω όπου χρειάζεται την κλασσική παρουσίαση. Η ενσωμάτωση στοιχείων της λαϊκής τέχνης στις ταινίες του μεγάλου Γεωργιανού σκηνοθέτη Σεργκέι Παρατζάνωφ με έχει γοητεύσει αφάνταστα και σε πολλά ταμπλώ είμαι επηρεασμένος από την αισθητική του. Τα κολλάζ του Οδυσσέα Ελύτη επίσης είναι μια άλλη πηγή έμπνευσής μου.
Σε πολλές συνθέσεις για την αρχαία Πραισό χρησιμοποιώ αγάλματα και αγαλματίδια, θέλοντας να δείξω το πέτρωμα του χρόνου σαν να είναι οι φιγούρες πια απόμακρες και πετρωμένες. Στις πιό πολλές αναπαραστάσεις οι πρωταγωνιστές δείχνουν να ποζάρουν στον φακό σαν τις παλιές φωτογραφίες όταν όλη η οικογένεια στηνόταν απέναντι από αυτόν που την απεικόνιζε.
Η αποστασιοποίηση από τα γεγονότα μου δίνει την δυνατότητα της υπέρβασης κάνοντας τους πρωταγωνιστές να χάσουν την δραματικότητά τους και να μετατραπούν σε διακοσμητικές φιγούρες. Τη δυνατότητα μιάς εικαστικής αναπαράστασης τους, κάτι σαν τις πόζες σε συνθέσεις της Αρ Νουβώ.
Αλλά κυρίως όλα έχουν μια θεατρικότητα. Εμείς είμαστε οι θεατές μιας παράστασης και οι πρωταγωνιστές απευθύνονται σ' εμάς.

Ερρίκος Πέτρου Σκουλούδης

In the center of Sitia’s peninsula between the valleys formed by the two branches of the river called in ancient times Didymos(Twin) or Stomios are the ruins of Praesos the ancient capital of Eteocretans and the area with the settlements which until recently were the community of Praisos : The villages Vaveli ( Today New Praisos) Kanenes ( today St. Spyridon), the recently desolated villages Kalamafki and Pandeli and the ruinous now village of Prassi (abandoned around 1651) and the settlement Petrounia (once ravaged by cholera).

In Praisos area vast installment begins during the Middle Minoan period (2100-1650) when it appears to have built most of the megalithic structures, and since then we have a continuous habitation.
The city of Praisos was founded around 1100 BC and coincides with the Dorian invasion and had a continuous life for about 1000 years. Praisos was the capital of Eteocretans the pure descendants of the Minoans who were gradually joined the Mycenians and later were repulsed eastwards by the Dorian conquerors. The city was spread over three hills or Acropolis .
In the city remained a language written in the Ionic alphabet that of Eteocretans still a mystery for linguists. The period of greater prosperity was during classical and early Hellenistic times when we have like other cities of Crete, Doric institutions.

Hellenistic Praisos was destroyed around 145 BC by Ierapytnians .

Life continued in the village known until today as Prassi located at the foot of the main Acropolis

We do not know many things about the Byzantine period and the Arab occupation. The village Kanenes was found according to the legend by a Byzantine exiled nobleman or General with the same name.
The Venetian period in Crete began in 1212 and around 1645 our region was gradually enslaved by ottomans. During the Venetian period many churches were built. With the invasion of the Turks the village Prassi was destroyed completely and other villages were devastated or lost the three quarters of their population. The remaining populations of Vaveli and Kalamafki gradually not standing the oppression were converted to islam but not Kanenes which remained a stronghold of Christianity. The small village of Pandeli has a presence since the 14th century. The ottoman period was painful for people who could be released in the early 20th century from it’s tyranny after many revolutions. After the liberation the setllements revived and the destroyed churches were reconstructed. The settlements were led to decline in recent decades because of the wave of urbanization.

A huge wealth of historical memories, traditions, customs and items of popular culture are lost. The Ark of Praisos is symbolic. Like other Noah i am gathering what can be saved from the cataclysmic changes of our time
I have almost completed recording the local dialect, local history through the ages, folk material (legends, traditions, folk poetry and more). I've also recorded a large part of the plants (with photos), the legends and history of the churches of the area etc. Recently i published with the help of the Cultural Association of Praisos the first two volumes of my work.
With this blog i have started presenting with a more poetic way the history and folklore of Praisos area and that of the greatest area of Sitia’s province. Exactly what i have included in the meaning Praisos and Sitia:Their history, my childhood memories, my inspiration from the landscape, my fantasies, through a way where the dream merge with reality and fiction with poetry.
My involvement with painting of byzantine icons and their style has influenced me (ignoring the prospectivity, multiple levels, metaphysical).
 I use data that I love as from the classical art, the orientalists and Pre-Raphaelite painters, and finally and above all I am inspired by surrealism which is ubiquitous, but where necessary I don’t avoid the classic presentation. The incorporated elements of folk art in the films of the great Georgian director Sergei Parajanov fascinates me and in many panels influences my aesthetics. The collages of the great Greek poet and Nobel prize winner Odysseus Elytis is also another source of my inspiration.
In many of my compositions for ancient Praisos I use statues and figurines, wanting to show the petrifaction of time as if the figures are isolated and petrified. In most representations the actors seem to pose like in the old photos facing the camera.

The distance from the events gives me the possibility of an overrun by the protagonists who lose their drama and are turned into ornamental figures. The possibility of a pictorial representation, something like the poses in Art Nouveau.
But mainly all have a theatricality . We are the viewers of a performance and the actors are addressed to us.

Errikos Skouloudis


Παρασκευή 26 Οκτωβρίου 2012

Ηρωικώς πεσόντες Πραίσιοι στον πόλεμο του 1940-4. Heroically fallen Praisians in the war of 1940-4


Την 28η Οκτωβρίου 1940 άρχισε η ιταλική εισβολή στα ελληνοαλβανικά σύνορα.
Στις μάχες συμμετείχε και η V μεραρχία Κρητών στης οποίας το 43ο Σύνταγμα Πεζικού εντάχτηκαν οι στρατεύσιμοι της επαρχίας μας.
Οι μονάδες της Μεραρχίας έφτασαν στην Τρεμπεσίνα ένα τρομερό ορεινό συγκρότημα μήκους 26 χλμ και υψόμετρου 1.923 μ. που μόνο η θέα του σου προκαλεί δέος , ενώ οι ιταλοί ήταν ανατολικά κοντά στο Τεπελένι στην γραμμή Σιντέλι. Εκείνη την περίοδο η περιοχή καλυπτόταν από άφθονο χιόνι και μαίνονταν οι χιονοθύελλες. Η Τρεμπεσίνα είχε μεγάλη στρατηγική σημασία και γι' αυτό έγιναν σκληρές και πολύνεκρες μάχες για την κατοχή της. Το ιταλικό επιτελείο την είχε καταλάβει για να σταματήσει την ελληνική προέλαση. Είχε εκτιμήσει την ύψιστη στρατιωτική σημασία της οροσειράς και γι’ αυτό διέθεσε συνολικά 8 Συντάγματα εκτός της ομάδας των μελανοχιτώνων. Είχε βαρύ και ελαφρύ πυροβολικό και απόλυτη αεροπορική κυριαρχία. Το Γενικό Επιτελείο Στρατού έκρινε ότι έπρεπε να καταληφθεί η Τρεμπεσίνα. Την 13η Φεβρουαρίου το συγκρότημα που αποτελούνταν από διάφορα τμήματα μεταξύ των οποίων και από το 43ο Σύνταγμα, διετάχθη να επιτεθεί προς το ορεινό συγκρότημα Μάλι–Σιντέλι και να καταλάβει τα υψώματα 1178-710 και τα χωριά Άρτζα ντι Σόπρα και Άρτζα ντι Μέτζο. Οι οπλίτες του Συντάγματος με τη λόγχη εκτόπιζαν και εκμηδένιζαν τον εχθρό που μαχόταν με πείσμα και διέθετε υπέρτερες δυνάμεις εκείνες της μεραρχίας Σφορτζέσκα (Divisione Sforzesca από τη Νοβάρα) και των μελανοχιτώνων της ομάδας Γκαλπιάτι καθώς και άφθονα πολεμικά μέσα.
Ο εχθρός αρχικά εκτοπίστηκε παντελώς από αυτά τα σημεία και κατά την πρώτη ημέρα πάνω από 650 αιχμάλωτοι οπλίτες και αξιωματικοί και άφθονο υλικό (όπλα και πυρομαχικά) είχαν περιέλθει στα χέρια της μονάδας. Ο εχθρός άρχισε λυσσαλέες αντεπιθέσεις με ανηλεές νυχθημερόν σφυροκόπημα του πυροβολικού του και της αεροπορίας. Άνω των 100 εχθρικών πυροβολαρχιών ήταν προσανατολισμένες στην Τρεμπεσίνα και του ορεινού συγκροτήματος Μάλι-Σιντέλι και τακτικότατα άνω των εκατό αεροπλάνων σφυροκοπούσαν την περιοχή. Οι απώλειες κάθε μέρα σε νεκρούς και τραυματίες ήταν σοβαρές.
Εκεί έχασαν τη ζωή τους την 1.3.41 δυο παλικάρια από την κοινότητα μας ο Γιάννης Μακρυδάκης από τον Κανένε που σκοτώθηκε στην Άρτζα Ντι Σόμπρα και ο Γιάννης Παθιάκης από τους Βαβέλους που σκοτώθηκε στο Γκόλικο κοντά στο Τεπελένι.
Ακολούθησε η εαρινή επίθεση των ιταλών η περιβόητη «Primavera» την οποία παρακολούθησε ο ίδιος ο Μουσσολίνι και έφυγε εξευτελισμένος .
Όμως αν και οι Ιταλικές δυνάμεις πετάχτηκαν στη θάλασσα , στην Ελλάδα επιτέθηκε η Ναζιστική Γερμανία και η Βουλγαρία. Τα χρόνια της τριπλής κατοχής ο λαός υπέφερε , οργάνωσε μια μεγαλειώδη αντίσταση και πολέμησε στο πλευρό των συμμάχων. Λίγα χρόνια μετά οι δυνάμεις κατοχής εγκατέλειψαν την Ελλάδα ερειπωμένη με εκατοντάδες χιλιάδες θύματα.
Ο Κωστής Μαυρικάκης από τον Κανένε ήταν Αντισυνταγματάρχης της Χωροφυλακής. Συνελήφθη λόγω εγγράφων που βρέθηκαν στο σπίτι του και μετεφέρθη στην Ιταλία όπου εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στο χωριό Τράππολα το 1944.  Η υπηρεσία του απέδωσε μετά θάνατο τον βαθμό του Συνταγματάρχη.
Οι ήρωες από την περιοχή μας μαζί με δεκάδες χιλιάδες Έλληνες πότισαν το δέντρο της ελευθερίας . Ας είναι αιωνία η μνήμη τους


On October 28, 1940 fascistic Italy invaded Greece from the Greek-Albanian borders.
In battles participated between others the 43rd Infantry Regiment of V Cretan Division. The 43rd Infantry Regiment joined, the men of our province (Sitia).
They arrived in Trebesina in North Epirus now under Albanian dominion, a breathtaking formidable mountain range 26 km long and 1,923 meters altitude, while the Italians were east near the line Tepeleni- Sinteli. At that time the area was covered by abundant snow and raging blizzards. Trebesina had great strategic importance and therefore were deadly battles for it’s possession. The Italian team had to stop the Greek advance. They had estimated the highest military importance of the mountain and so they send there a total of 8 Regiments plus the group of Blackshirts. They had heavy and light artillery and total air supremacy. The Greek Army General Staff stated that they had to occupy Trebesina. On February 13 arm forces including the 43rd Regiment, were ordered to attack to the massif-Sinteli Mali and occupy the hills 1178-710 and the villages Artza di Sopron and Artza di Mezzo. The soldiers of the Regiment annihilated the enemy who had superior forces that of Division Sfortzeska from Novara and the Blackshirts group Gkalpiati and abundant means of warfare.
The enemy initially completely displaced from those points and the first day over 650 Italian soldiers and many officers were captured and plenty of material (weapons and ammunition) had fallen into the hands of the Greek unit. The enemy launched fierce counterattacks around the clock with relentless pounding of artillery and aviation. More than 100 enemy artillery was oriented to Trebesina and mountainous complex Mali-Sinteli and over one hundred planes pummeled the region. The losses every day in deads and wounded was severe.
There on 1.3.41 two lads from our community were killed. Yannis Makridakis from Kanene who was killed in Artza Di Sompra and John Pathiakis from Vaveli who was killed in the Goliko near Tepeleni.
Some days later started the Spring Attach of Italians the famous «Primavera» which was attended by Mussolini himself and which had tragic end humiliating the Italian forces
But although the Italian forces were thrown into the sea, Greece was attacked by Nazi Germany and Bulgaria. During the years of the triple occupation, people suffered, held a grand resistance and fought in the side of the Allied forces (British, Americans etc.). A few years after the occupation, Fascist and Nazi forces left Greece in ruins with hundreds of thousands of victims.
Kostis Mavrikakis from Kanene was Colonel of the Gendarmerie. He was arrested for documents found at his home and was transferred to Italy where he was executed by the Germans in the village Trappola in the year 1944.
The heroes from our area along with tens of thousands of Greeks watered the tree of liberty. May their memory be eternal

Στην μνήμη των ηρωικώς πεσόντων υπέρ πατρίδος αξιωματικών και οπλιτών της περιοχής Πραισού στον πόλεμο της κατά της φασιστικής και Ναζιστικής κατοχής 1940-4.

In memory of the heroically fallen officers and hoplites (soldiers) from Praisos area in the war of independence 1940-44 against the Fascistic and Nazis invasions



Πολεμιστές της αρχαίας Πραισού και πολεμιστές του 1940-4 (Στρατιώτης Γ.Μακρυδάκης- Συνταγματ. Κ.Μαυρικάκης). Warriors of ancient Praesos and warriors of the war of independance 1940-41


Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Αναγνώστες