Η Πραισός και η περιοχή της. Praesos and it;s area



Στο κέντρο της χερσονήσου της Σητείας ανάμεσα στις κοιλάδες που σχηματίζουν οι δυο βραχίονες του ποταμού που στην αρχαιότητα λεγόταν Δίδυμος ή Στόμιος βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Πραισού πρωτεύουσας των Ετεοκρητών και η περιοχή με τους οικισμούς που μέχρι πρόσφατα αποτελούσαν την κοινότητα Πραισού δηλαδή τα χωριά Βαβέλοι (σήμερα Νέα Πραισός) Κανένες (σήμερα Άγιος Σπυρίδωνας) τα ερημωμένα πρόσφατα χωριά Καλαμαύκι και Παντέλι και τα ερειπωμένα από παλιά Πρασοί (ερήμωσε γύρω στο 1651) και το μετόχι Πετρούνια (ερημωμένο κάποια εποχή από τη χολέρα).





Η Ελληνιστική Πραισός καταστράφηκε γύρω στο 145 π. Χ. «Κατέσκαψαν δ’ Ιεραπύτνιοι Πραισόν» λέει ο Στράβων.
Η καταστροφή της δεν σήμανε το τέλος του αρχαίου κόσμου και του πολιτισμού στην περιοχή μας όπου η ζωή συνεχίστηκε όπως δείχνουν όχι μόνο διάφορα ίχνη από την επόμενη ιστορική περίοδο εκείνη της Ρωμαϊκής κυριαρχίας, αλλά και η συνέχιση του ονόματος της μέσα από το ερημωμένο σήμερα χωριό Πρασοί που βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου της Α Ακρόπολης που και αυτός μέχρι σήμερα ακούγεται ως Πρασοκέφαλο δηλαδή λόφος των Πρασών.
Δεν γνωρίζουμε πολλά για την Βυζαντινή περίοδο και την αραβοκρατία. Το χωριό Κανένες θεωρείται ότι ιδρύθηκε από Βυζαντινό εξόριστο ευγενή ή στρατηγό.
Η Ενετοκρατία στην Κρήτη ξεκίνησε από το 1212 και γύρω στο 1645 η περιοχή μας άρχισε να υποδουλώνεται σταδιακά στους Τούρκους. Για την Ενετοκρατία έχουμε μαρτυρίες από αρκετές πηγές και μνημεία που έμειναν στην περιοχή κυρίως εκκλησίες. Με την εισβολή των Τούρκων καταστράφηκε ολοσχερώς το χωριό Πρασοί και μισοερημώθηκαν τα άλλα. Οι Βαβέλοι και το Καλαμαύκι σταδιακά μετατράπηκαν σε αμιγώς Οθωμανικά χωριά, όχι όμως και ο Κανένες που έμεινε προπύργιο του Χριστιανισμού. Ο μικρός οικισμός Παντέλι έχει μια παρουσία από τον 14ο αιώνα. Η Τουρκοκρατία ήταν οδυνηρή για τους κατοίκους που μπόρεσαν να απαλλαγούν από την τυραννία αρχές του 20ου αιώνα. Από τότε ξαναζωντάνεψαν οι οικισμοί για να οδηγηθούν στον μαρασμό με το κύμα της αστυφιλίας των τελευταίων δεκαετιών.

Ένας τεράστιος πλούτος από ιστορικές μνήμες, παραδόσεις, ήθη, έθιμα αλλά και τεκμήρια του λαϊκού πολιτισμού χάνονται. Η Κιβωτός της Πραισού έχει συμβολικό χαρακτήρα. Σαν άλλος Νώε συγκεντρώνω εδώ και μια εικoσιπενταετία ότι μπορεί να σωθεί από τις κατακλυσμιαίες μεταβολές της εποχής μας

Έχω σχεδόν ολοκληρώσει την καταγραφή της τοπικής διαλέκτου, της ιστορίας διαχρονικά, λαογραφικού υλικού (θρύλους, παραδόσεις, δημοτική ποίηση και άλλα ). Επίσης έχω καταγράψει ένα μεγάλο μέρος της χλωρίδας (συνοδευόμενο από φωτογραφικό υλικό) και της πανίδας (ποιμενικά και άλλα) αλλά και τα τοπωνύμια προσπαθώντας να ανιχνεύσω τι κρύβεται πίσω τους. Οι ναοί με τους θρύλους τους αλλά και η ανίχνευση της ιστορίας τους είναι ένα άλλο κομμάτι που επεξεργάζομαι.
Πρόσφατα προχώρησα σε δοκιμαστική έκδοση μέρους του υλικού . Συγκεκριμένα εξέδωσα μέσω του Πολιτιστικού συλλόγου της Πραισού που έχει αναλάβει και την διακίνηση, τον Α τόμο της εργασίας μου : "Λαογραφικά από την περιοχή Πραισού Σητείας και ιστορίες από την ευρύτερη περιφέρειά της" καθώς και το πόνημα
"Δημώδεις παραδόσεις, θρύλοι, ιστορίες, αρχαίοι μύθοι, παραμύθια από την περιοχή ΠΡΑΙΣΟΥ Σητείας και τη ευρύτερη περιφέρειά της"

Αν και απώτερος σκοπός μου είναι η έντυπη έκδοση και του λοιπού υλικού που έχω συλλέξει, το διαδίκτυο είναι ένας τόπος που μπορεί να δώσει κανείς μια εικόνα του τόπου του. Ξεκίνησα με την πρόθεση να κάνω ένα ακόμη site σαν τα χιλιάδες άλλα. Στην πορεία όμως είδα ότι ήταν αρκετά γοητευτικό να δώσω αυτό που θέλω με ένα πιο ποιητικό και πρωτότυπο τρόπο. Να δώσω το ότι έχω συμπεριλάβει στην έννοια Πραισός δηλαδή την διαχρονική ιστορία, τις παιδικές μου μνήμες, την έμπνευση μου από το τοπίο, τις φαντασιώσεις μου, μέσα από ένα τρόπο όπου το όνειρο μπλέκεται με την πραγματικότητα και η φαντασία με την ποίηση. Έτσι παρ' όλες τις τεχνικές δυσχέρειες στον χειρισμό της επεξεργασίας των εικόνων νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να συνεχίσω έτσι ή και έτσι.
Το πέρασμα μου από την αγιογραφία έχει επηρεάσει την αισθητική μου (αδιαφορία για την προοπτική, πολλαπλά επίπεδα, το μεταφυσικό).
Χρησιμοποιώ στοιχεία που με γοητεύουν και αποδίδουν καλύτερα αυτά που θέλω να δώσω όπως από την Κλασσική τέχνη, τους Οριενταλιστές και Προραφαηλίτες ζωγράφους, και τελικά και κυρίως από το σουρεαλισμό που είναι πανταχού παρών, χωρίς να αποφεύγω όπου χρειάζεται την κλασσική παρουσίαση. Η ενσωμάτωση στοιχείων της λαϊκής τέχνης στις ταινίες του μεγάλου Γεωργιανού σκηνοθέτη Σεργκέι Παρατζάνωφ με έχει γοητεύσει αφάνταστα και σε πολλά ταμπλώ είμαι επηρεασμένος από την αισθητική του. Τα κολλάζ του Οδυσσέα Ελύτη επίσης είναι μια άλλη πηγή έμπνευσής μου.
Σε πολλές συνθέσεις για την αρχαία Πραισό χρησιμοποιώ αγάλματα και αγαλματίδια, θέλοντας να δείξω το πέτρωμα του χρόνου σαν να είναι οι φιγούρες πια απόμακρες και πετρωμένες. Στις πιό πολλές αναπαραστάσεις οι πρωταγωνιστές δείχνουν να ποζάρουν στον φακό σαν τις παλιές φωτογραφίες όταν όλη η οικογένεια στηνόταν απέναντι από αυτόν που την απεικόνιζε.
Η αποστασιοποίηση από τα γεγονότα μου δίνει την δυνατότητα της υπέρβασης κάνοντας τους πρωταγωνιστές να χάσουν την δραματικότητά τους και να μετατραπούν σε διακοσμητικές φιγούρες. Τη δυνατότητα μιάς εικαστικής αναπαράστασης τους, κάτι σαν τις πόζες σε συνθέσεις της Αρ Νουβώ.
Αλλά κυρίως όλα έχουν μια θεατρικότητα. Εμείς είμαστε οι θεατές μιας παράστασης και οι πρωταγωνιστές απευθύνονται σ' εμάς.

Ερρίκος Πέτρου Σκουλούδης

In the center of Sitia’s peninsula between the valleys formed by the two branches of the river called in ancient times Didymos(Twin) or Stomios are the ruins of Praesos the ancient capital of Eteocretans and the area with the settlements which until recently were the community of Praisos : The villages Vaveli ( Today New Praisos) Kanenes ( today St. Spyridon), the recently desolated villages Kalamafki and Pandeli and the ruinous now village of Prassi (abandoned around 1651) and the settlement Petrounia (once ravaged by cholera).

In Praisos area vast installment begins during the Middle Minoan period (2100-1650) when it appears to have built most of the megalithic structures, and since then we have a continuous habitation.
The city of Praisos was founded around 1100 BC and coincides with the Dorian invasion and had a continuous life for about 1000 years. Praisos was the capital of Eteocretans the pure descendants of the Minoans who were gradually joined the Mycenians and later were repulsed eastwards by the Dorian conquerors. The city was spread over three hills or Acropolis .
In the city remained a language written in the Ionic alphabet that of Eteocretans still a mystery for linguists. The period of greater prosperity was during classical and early Hellenistic times when we have like other cities of Crete, Doric institutions.

Hellenistic Praisos was destroyed around 145 BC by Ierapytnians .

Life continued in the village known until today as Prassi located at the foot of the main Acropolis

We do not know many things about the Byzantine period and the Arab occupation. The village Kanenes was found according to the legend by a Byzantine exiled nobleman or General with the same name.
The Venetian period in Crete began in 1212 and around 1645 our region was gradually enslaved by ottomans. During the Venetian period many churches were built. With the invasion of the Turks the village Prassi was destroyed completely and other villages were devastated or lost the three quarters of their population. The remaining populations of Vaveli and Kalamafki gradually not standing the oppression were converted to islam but not Kanenes which remained a stronghold of Christianity. The small village of Pandeli has a presence since the 14th century. The ottoman period was painful for people who could be released in the early 20th century from it’s tyranny after many revolutions. After the liberation the setllements revived and the destroyed churches were reconstructed. The settlements were led to decline in recent decades because of the wave of urbanization.

A huge wealth of historical memories, traditions, customs and items of popular culture are lost. The Ark of Praisos is symbolic. Like other Noah i am gathering what can be saved from the cataclysmic changes of our time
I have almost completed recording the local dialect, local history through the ages, folk material (legends, traditions, folk poetry and more). I've also recorded a large part of the plants (with photos), the legends and history of the churches of the area etc. Recently i published with the help of the Cultural Association of Praisos the first two volumes of my work.
With this blog i have started presenting with a more poetic way the history and folklore of Praisos area and that of the greatest area of Sitia’s province. Exactly what i have included in the meaning Praisos and Sitia:Their history, my childhood memories, my inspiration from the landscape, my fantasies, through a way where the dream merge with reality and fiction with poetry.

My involvement with painting of byzantine icons and their style has influenced me (ignoring the prospectivity, multiple levels, metaphysical).
I use data that I love as from the classical art, the orientalists and Pre-Raphaelite painters, and finally and above all I am inspired by surrealism which is ubiquitous, but where necessary I don’t avoid the classic presentation. The incorporated elements of folk art in the films of the great Georgian director Sergei Parajanov fascinates me and in many panels influences my aesthetics. The collages of the great Greek poet and Nobel prize winner Odysseus Elytis is also another source of my inspiration.
In many of my compositions for ancient Praisos I use statues and figurines, wanting to show the petrifaction of time as if the figures are isolated and petrified. In most representations the actors seem to pose like in the old photos facing the camera.

The distance from the events gives me the possibility of an overrun by the protagonists who lose their drama and are turned into ornamental figures. The possibility of a pictorial representation, something like the poses in Art Nouveau.
But mainly all have a theatricality . We are the viewers of a performance and the actors are addressed to us.

Errikos Skouloudis


Τρίτη 14 Αυγούστου 2012

Από το Μιχαλίτσι της Βιθυνίας στους Βαβέλους Σητείας.
From Michalitzi of Bithynia to the village Vavelli of Sitia Crete

Η Βιθυνία περιοχή της Μικράς Ασίας απέναντι από την Κωνσταντινούπολη υπήρξε ελληνική από αρχαιοτάτων χρόνων. Μεγαρείς έκτισαν πόλεις όπως την Κίο την Χαλκηδόνα και άλλες. Η γειτνίαση με την Κωνσταντινούπολη και η ταχεία πνευματική ανάπτυξη των κατοίκων την κατέστησαν ευδαίμονα και πλούσια. Κυριότερες πόλεις στην περιοχή αυτή, την εποχή του Βυζαντίου ήταν, η Νικομήδεια, η Προύσσα και η οχυρή Νίκαια όπου συνήλθε η Α Οικουμενική Σύνοδος και αργότερα μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους έγινε πρωτεύουσα της Ελληνικής Αυτοκρατορίας της Νικαίας (1204-1259).

Όπως όλη η Μικρά Ασία έπεσε στα χέρια των τούρκων και για αιώνες ο λαός υπέστη εξευτελισμούς, βίαιους εξισλαμισμούς, σφαγές, λεηλασίες. Το 1920 η Βιθυνία όπως και η Ιωνία , απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό που αποβιβάστηκε στη Νικομήδεια και εξακολούθησε να μάχεται μέχρι τον Αύγουστο του 1922, με την κατάρρευση του μετώπου, οπότε και διατάχθηκε η αποχώρηση του ελληνικού στρατού από όλη τη Μικρά Ασία. Μαζί ακολούθησαν 1,5 εκατομμύριο Έλληνες που πέρασαν απέναντι στο ελεύθερο κομμάτι της Ελλάδας. Χιλιάδες τραγικές σελίδες γράφτηκαν στα χώματα της Μικράς Ασίας. Κάθε πρόσφυγας είχε να διηγηθεί και μια ιστορία. Με τον ξεριζωμό τους έκλεισε μια ιστορία 3500 χρόνων ελληνικής παρουσίας στην ελληνική γη της Μικράς Ασίας που σήμερα πια ονομάζεται Τουρκία.

Ανάμεσα σε αυτούς που εγκαταστάθηκαν στο χωριό μας ήταν και ο ιερέας Παπά Αριστοτέλης Παπαδόπουλος, πρόσφυγας από το Μιχαλίτσι της Νικομήδειας Βιθυνίας που διετέλεσε ιερέας στην Καππαδοκία. Μιχαλίτσι σημαίνει μικρός Μιχαήλ και προφανώς το όνομα προέρχεται από κάποια μικρή εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Ανάμεσα στα λίγα πράγματα που έφεραν ήταν και μια εικόνα της Αγίας Τριάδας. Η εικόνα κάθε φορά που ήταν να συμβεί κάποια συμφορά έπεφτε από τη θέση της. Έπεσε πριν γίνει η μεγάλη καταστροφή και ύστερα έπεφτε πριν κάθε συμφορά οικογενειακή ή εθνική.

Η κόρη του Αθηνά είχε παντρευτεί ένα Στυλιανάκη από τις Λιθίνες Σητείας Κρήτης. Όταν ήταν έγκυος τριών μηνών,πήραν τον άνδρα της στο στρατό όπου χάθηκε. Λίγο πριν εισβάλουν οι Τούρκοι στο Μιχαλίτσι ένας τούρκος αξιωματικός πήγε και είπε στον Παπά να πάρει τα παιδιά και ότι μπορεί γιατί θα κάψουν το χωριό.


Ο παπάς που είχε καλές σχέσεις με τους τούρκους γιατί ήταν αγαπητός, είχε ειδοποιήσει και άλλους να φύγουνε. Όταν φεύγανε με τα κάρα βλέπανε πίσω το χωριό να καίγεται. Μπήκανε στο καράβι και από την απελπισία της η κόρη του έπιασε το μικρότερο παιδί της να το πετάξει στη θάλασσα για να μην το βρουν οι συμφορές. Ο παπάς το γλύτωσε από τα χέρια της.


Πριν να ειδοποιηθεί, έσκαψε στον κήπο του σπιτιού του και έκρυψε ότι χρυσά είχε και έβαλε πάνω μια ομπρέλα για σημάδι. Λόγω της βιαστικής φυγής τα ξέχασε και τα θυμήθηκε όταν πια είχαν φύγει  μακριά.

Η οικογένεια πρωτοπήγε στο Κιάτο Κορινθίας και μετά ήρθε στο χωριό μας όπου ο παπά Αριστοτέλης υπηρέτησε σαν ιερέας μέχρι το τέλος της ζωής του. Όπως όλοι οι πρόσφυγες η οικογένειά του νοσταλγούσε πάντα την πατρίδα. Σήμερα το Μιχαλίτσι οι τούρκοι το ονομάζουν Karacabey Καρατζάμπεϊ .Οι εκκλησίες του όπως σχεδόν όλες οι εκκλησίες στην Μικρά Ασία κείτονται σε ερείπια


Bithynia a region of Asia Minor opposite Constantinople was a Greekland since antiquity. Megarians built cities like Kio, Chalcedon and other. The proximity to Constantinople and the spiritual development of its people, made Bithynia, rich. During the Byzantine period, the major cities in this area were Nicomedia, the fortified Proussa and Nicaea, where the First Ecumenical Synod was held. The last, after the conquest of Constantinople by the Franks, became the capital of the Greek Empire of Nicaea (1204 -1259).

Like all other areas of Asia Minor, Bithynia too, was fallen to the hands of Turks and for centuries it’s people suffered humiliations, violent conversions to Islam, massacres and looting. In 1920 Bithynia as Ionia, was released by the Greek army which was landed in Nicomedia and continued to fight until August 1922 when the front was collapsed because of many errors in Greek strategy and because of the betrayal of the Anglo-Franks , our former allies. One and half million Greeks who survived were uprooted and following the Greek army, passed to free part of Greece. Thousands of tragic pages were written in the soil of Asia Minor. Each refugee had to tell a story. By uprooting, ended a 3.500 years Greek presence in Asia Minor, which now is called Turkey.

Among the refugees that settled in our village, was papa (priest) Aristotelis Papadopoulos and his family, coming from the town of Michalitzi of Nicomedia. Michalitzi means small Michael and apparently the name comes from a small church of Archangel Michael. The priest who served for a period in churches of Cappadocia, brought from Asia Minor an icon of the Holy Trinity. They say that before the burning of Michalitzi in 1922 the icon fell down from the wall. During the next decades, the same was happening before every great disaster of nation or of family. A daughter of the priest was three months pregnant when her husband was called to serve in the Greek army. He was lost in the battles against the turks.

Shortly before the Turks invaded Michalitzi, a Turkish officer came and told the priest to get his children and go, because they would burn his village. The priest who had good relations with many Turks because he was very popular, warned others to leave. When they abandoned the village saw it from far away wrapped in flames. They entered a boat and his daughter from her despair, wanted to throw overboard her younger child in order not to live in a miserable life. In the last moment the priest saved the child from her hands.
Before the notification by the officer, the priest dug in the garden of his house and hid his gold and upon he put an umbrella as a sign. Due to the hasty flight he  forgot the treasure and remembered it only when they had gone far away

Family's first stop was Kiato of Corinthia and later came in our village where Papa Aristotelis served as priest until the end of his life. Like all refugees, so they never forgot their homeland. Today Michalitzi is called by Turks Karacabey (Karatzabey). The churches of Michalitzi and Bithynia like almost all the churches in Asia Minor were demolished by Kemalists and lie now in ruins

Ο Παπά Αριστοτέλης Παπαδόπουλος. Priest Aristotelis Papadopoulos


Ο Παπά Αριστοτέλης υπηρέτησε σαν ιερέας στην Καππαδοκία.Papa Aristotelis was for years priest in churches of Cappadocia



Η εικόνα της Αγίας Τριάδας.The icon of Holy Trinity


Η εικόνα κάθε φορά που ήταν να συμβεί κάποια συμφορά έπεφτε από τη θέση της.Έπεσε πριν γίνει η μεγάλη καταστροφή και ύστερα έπεφτε πριν κάθε συμφορά
They say that before the burning of Michalitzi in 1922 the icon fell down from the wall


Λίγο πριν εισβάλουν οι Τούρκοι στο Μιχαλίτσι ένας τούρκος αξιωματικός πήγε και είπε στον Παπά να πάρει τα παιδιά και ότι μπορεί γιατί θα κάψουν το χωριό
Shortly before the Turks invaded Michalitzi, a Turkish officer came and told the priest to get his children and go, because they would burn his village


Όταν φεύγανε με τα κάρα βλέπανε πίσω το χωριό να καίγεται. When they abandoned the village saw it from far away wrapped in flames


Μπήκανε στο καράβι και από την απελπισία της η κόρη του έπιασε το μικρότερο παιδί της να το πετάξει στη θάλασσα για να μην το βρουν οι συμφορές. Ο παπάς το γλύτωσε από τα χέρια της
They entered a boat and his daughter from her despair, wanted to throw overboard her younger child in order not to live in a miserable life. In the last moment the priest saved the child from her hands



Όπως όλοι οι πρόσφυγες η οικογένειά του νοσταλγούσε πάντα την πατρίδα Like all refugees, so they never forgot their homeland


Μιχαλίτσι σήμερα Καρατζάμπεϊ. Ερείπια του ναού του Μιχήλ Αρχαγγέλου. The ruined by the Kemalists  church of Arcahngel Micahael at Michalitzi as is today. 


Παλιές εικόνες από το Μιχαλίτσι .Old images from Michalitzi.

2 σχόλια:

  1. Ευλογημένη μου Ρίζα Μιχαλίτσι! Προσκυνώ την εικόνα σου Αγία Τριάδα!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Κατάλογος Μικρασιατικών Συλλόγων https://2022mikra-asia.blogspot.com

    Είναι πλέον πολλοί οι μικρασιατικοί σύλλογοι που παίρνουν θέση στο ερώτημα
    2022
    Έτος Προσφυγικής Μνήμης
    ή Έτος Μικρασιατικού Ελληνισμού;
    Οι (έως τώρα) Μικρασιατικοί Σύλλογοι ζητούν το 2022 να ανακηρυχθεί:
    49 σύλλογοι ως -> Έτος Μικρασιατικού Ελληνισμού
    1 σύλλογος -> Έτος Ξεριζωμού Μικρασιατών 1922-2022
    3 σύλλογοι -> Έτος Μικρασιατικού και Ανατολικοθρακιωτικου Ελληνισμού
    1 σύλλογος -> Έτος Προσφυγικής Μνήμης
    4 σύλλογοι -> Μικρασιατικής Μνήμης
    1 σύλλογος -> Ελληνισμού της Ανατολής
    1 σύλλογος -> Μικρασιατών και Γενοκτονία τους
    1 σύλλογος -> επετειακό για τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή
    Περισσότερα εδώ: Ένωση Βουρλιωτών Μικράς Ασίας https://www.facebook.com/groups/299688290162971

    Στις επόμενες μέρες αναμένονται πολλοί περισσότεροι. Οι Μικρασιατικοί Σύλλογοι που βγήκαν μπροστάρηδες ενημερώνουν για αυτή την πρωτοβουλία και εμείς γινόμαστε αρωγοί στη προσπάθεια τους.

    Οποιεσδήποτε παρατηρήσεις για διορθώσεις και επικαιροποίηση στοιχείων είναι κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτες.
    https://2022mikra-asia.blogspot.com

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Αναγνώστες